Burimi: Profimedia Autor: Hoshang HASHIMI /AFP/Profimedia

20 vjet më parë talebanët e ndaluan internetin, sot i përdorin rrjetet sociale në mënyrë perfekte

Talibanët shpejt e kanë përqafuar internetin si një mjet të ri të propagandës dhe për të fituar pranimin nga jashtë javët e fundit, udhëheqësit talebanë dërguan mesazhe në gjuhën angleze dhe transmetuan ngjarje të drejtpërdrejta në media.

Talibanët e ndaluan internetin në vitet 1990. Tani ata po e përdorin atë për të kërcënuar, por edhe për të përhapur ideologjinë e tyre tek afganët. Është ky një sinjal se ata kanë kuptuar se si të përdorin teknologjinë për të rritur pushtetin e tyre.

Në një video, një zyrtar taleban i siguroi punonjësit e shëndetësisë se ata mund të mbanin punën e tyre. Në një tjetër, militantët Sikh, një grup fetar pakicë, thanë se ishin të lirë dhe të mbrojtur. Të tjerët promovuan rendin dhe ligjin në Kabul duke shfaqur luftëtarët talebanë që i mbanin grabitësit dhe hajdutët nën tytën e armëve.

Talibanët, të cilët e ndaluan internetin kur morën nën kontroll për herë të parë Afganistanin, i shndërruan mediat sociale në një mjet të fuqishëm për të zbutur kundërshtimin dhe transmetuar mesazhet e saj. Tani duke kontrolluar fuqishëm shtetin, ata po përdorin mijëra llogari në Twitter – disa zyrtare dhe të tjera anonime – për ta qetësuar një pjesë të madhe të qytetarëve të tmerruar të cilët gjithnjë e më shumë e kupton teknologjinë.

Imazhet e paqes dhe stabilitetit të projektuara nga talebanët janë në kontrast të plotë me skenat e transmetuara në të gjithë botën – ato të evakuimit kaotik të SHBA nga aeroporti i Kabulit ose pamjet e rrahjeve dhe të shtënave ndaj protestuesve. Këto imazhe demonstrojnë fuqitë dixhitale që militantët kanë përmirësuar gjatë viteve të kryengritjes, duke siguruar një pasqyrë se si ata ishin në gjendje t’i përdorin këto mjete për të qeverisur Afganistanin, madje edhe për po aq kohë që ata i përmbahen parimeve të tyre fundamentaliste fetare dhe prirjeve të dhunshme.

Fushatë përmes rrjeteve sociale 

Mediat sociale afgane mund të jenë një tregues i keq i ndjeshmërisë publike. Shumë nga kritikët talebanë dhe mbështetësit e qeverisë së mbështetur nga SHBA kanë dalë në ilegalitet. Por tashmë fushatat nëpër mediat sociale javët e fundit mund t’i kenë ndihmuar forcat afgane të sigurisë të heqin dorë nga armët, por talebanët kanë treguar se mund ta shesin në mënyrë efektive porosinë e tyre.

“Ata e pranuan se fitimi i një lufte kërkon dërgimin e mesazheve përmes narracioneve dhe tregimeve,” tha për New York Times, Thomas Johnson, profesor në Shkollën Pasuniversitare Detare në Monterey, California.

‘Në zonat urbane të gjithë afganët kanë telefona të mençur dhe mendoj se kjo ishte shumë e dobishme. Ata do t’i përdorin rrjetet sociale për t’i treguar popullit afgan se çfarë duhet bërë “, shtoi ai.

Talebanët online tani do të jenë në shënjestër nga të njëjtat taktika që ata përdorën për të konsoliduar fuqinë e tyre, ashtu sikurse lëvizjet Pranvera Arabe dhe të tjerët i kanë përdorur mediat sociale për t’u organizuar dhe tubuar. Lidhjet e reja të Afganistanit me pjesën tjetër të botës do të ndihmojnë kundërshtarët talebanë të zbulojnë çdo mizori dhe të mbështesin rezistencën. Hashtagët si #DonotChangeNationalFlag  tashmë janë duke u përhapur, me një kombinim të mbështetjes së brendshme dhe të jashtme.

Talebanët e marrin pushtetin në Afganistan, Burimi: EPA / Autor: STRINGER

Reagimi i Talibanëve kundër raporteve për vrasje dhe hakmarrje nga militantët ngadhnjimtarë ishte përmes mesazheve që vënin në pah dëshirën për paqe dhe unitet dhe portretizonin amerikanët dhe të huajt e tjerë si shkaktarin kryesor të konflikteve shumëvjeçare – një ide të cilës ata i bënë jehonë duke përdorur imazhe mahnitëse këtë javë nga aeroporti i Kabulit.

Ndërkohë që qarkulluan pamjet e refugjatëve të dëshpëruar të kapur pas aeroplanëve, një nga ndikuesit më të famshëm pro-talebanë, Qari Saeed Khosty, komentoi:

‘Unë qava kur pashë gjendjen tuaj. Ju, miq të pushtuesëve, kemi qarë për ju për 20 vjet. Ne ju kemi thënë se Tommy Ghani nuk do të jetë kurrë besnik ndaj jush ‘, shkroi ai në një postim në Tëitter, duke përdorur zhargonin e një personi të stilit dhe zakonit perëndimor për t’iu referuar Ashraf Ghani, presidentit afgan që u largua këtë javë. ‘Ne ju kemi falur, betohem në Allahun. Ne nuk pajtohemi me një situatë kësisoji. Ju lutemi kthehuni në shtëpitë tuaja. ‘

Mesazhe pesimiste

Megjithatë, talebanët – një grup i njohur gjatë sundimit të Afganistanit nga viti 1996 deri në vitin 2001 për ekzekutime publike, ndonjëherë me gurë – në përgjithësi i mbanin mesazhet e tyre optimistë. Gazetarët talebanë ecin rrugëve të qyteteve të sapo pushtuara me mikrofona, duke ofruar video ku shfaqej një mbështetjes e butë ndaj tyre nga banorët afganë.

“Talibanët nuk kanë pse të publikojnë përmbajtje për t’i kujtuar popullatës brutalitetin,” tha Benjamin Jensen, bashkëpunëtor në Këshillin Atlantik, duke shtuar: “Popullsia e di këtë. Ata kishin nevojë për imazhe që tregonin se mund ta udhhiqnin shtetin dhe ta integronin atë.’

Talibanët duke u argëtuar në Kabul. Burimi: Screenshot/twitter / Autor: N. N.

Talibanët kanë arritur të publikojnë shumë nga ato që duan në internet. Pavarësisht bllokimeve në platformat e mediave sociale, si Facebook dhe YouTube, dhjetëra llogari të reja janë shfaqur. Përpjekjet e militantëve janë të përqendruara në Twitter, ku nuk u mohohet qasja. 

Disa nga kundërshtarët talebanë bënë thirrje për tubime publike, dhe e kundërta, të tjerët heshtin dhe pastrojnë llogaritë e tyre në rrjetet që mund të jenë rrezik për jetën e tyre.

Një mësues në Universitetin Nangarhar në Jalalabad, i cili kërkoi të mbetet anonim, tha se një numër i madh i studentëve të tij që kishin marrë pjesë në fushatat anti-talebanë kishin deaktivizuar llogaritë e tyre në mediat sociale. Brezi i lindur pas përmbysjes së regjimit të parë talebanë duhej t’i fshihte provat dixhitale.

70% e popullatës me telefona mobilë

Afganistani i sotëm është larg vendit ku u ndalua interneti në vitin 2001. Nën sundimin e përkrahur nga SHBA, transmetuesit janë shfaqur në të gjithë vendin. Përdoruesit e telefonave celularë u rritën në më shumë se 22 milionë në vitin 2019 nga vetëm një milionë sa kishte në vitin 2005, sipas Statista, një firmë kërkimore tregu. Ekspertët vlerësojnë se 70 përqind e popullsisë kanë qasje në telefona celular.

Në vend të ndalimeve, siç bëjnë Kina dhe Rusia, ata i kanë përmbytur mediat sociale me mesazhet e tyre.

Talibanët ishin të shpejt në miratuan e internetit si një mjet të ri propagandistik, një shtrirje të mesazheve të shkruara dhe stacioneve radio guerile. Ata u mësuan të rivendosin faqet e internetit pasi i hoqën shërbimet e pritjes dhe shpesh eksperimentuan duke përdorur teknika si shpërthimet e mesazheve me tekst. Një raport zbuloi se ata përdorën hashtag-ët popullorë për t’i frikësuar votuesit gjatë zgjedhjeve të vitit 2019.

Për të fituar pranimin nga jashtë javët e fundit, udhëheqësit talebanë kanë dërguar mesazhe në gjuhën angleze dhe kanë transmetuar ngjarje të drejtpërdrejta në media. Faqja e tyre zyrtare, Al Emarah, transmeton në gjuhën angleze, pashtu, daria, urdu dhe arabe.

Talibanët janë duke u bazuar në mësimet e nxjerra gjatë ofensivës verore që përfshiu grupin në pushtet, tha një anëtar i komitetit të mediave sociale taleban, i cili kërkoi anonimitet sepse nuk ishte i autorizuar të fliste.

Mesazhet e shpejta dhe të mençura ishin një pjesë kyçe e ofensivës mediale, deklaroi ai, duke vënë në dukje se talebanët trajnuan dhe pajisën ushtarë me mikrofona dhe telefona të mençur për të raportuar nga vijat e paratë frontit kur forcat e tyre lëviznin në territor të ri. Shkëmbimi i mesazheve, një përzierje e ofertave të amnistisë dhe frikësimit të krijuara për të krijuar një ndjenjë të fitores së pashmangshme, mund të ketë ndihmuar në përshpejtimin e procesit të shtrëngimit dhe nënshtrimit që çoi në rënien pa luftë të shumë prej qyteteve më të mbrojtur më mirë. 

Të premten e javës së kaluar, kur forcat talebane rimorrën qytetin kyç të Heratit, ata shpërndanë fotografi dhe video të udhëheqësve të milicisë duke pozuar me Ismail Khan, një komandant i mirënjohur lokal dhe kundërshtar taleban, duke e shfaqur atë të papërmbajtur dhe të relaksuar.

Mesazhi ishte i qartë, z. Sayed tha, “Nëse ne mund ta trajtojmë Ismail Khanin, armikun më të madh, me një respekt të tillë, askush nuk do të jetë në rrezik.”

Në një video të postuar në Tëitter nga zëdhënësi i talebanëve Zabiullah Mujahideen, një reporter intervistoi banorët e rajonit të Kabulit në Shar-e Nav. Kur ai e pyeti një djal të ri për pushtimin e kryeqytetit, ai u përgjigj: ‘Ne jemi të lumtur dhe jetojmë në paqe.’

Frika nga hakmarrja

Ndërkohë që disa i janë përgjigjur pozitivisht mesazheve, transferimi dixhital i fuqisë ka rezultuar me një tronditje në qytetet më të lidhura të Afganistanit. Shumë nga zërat që do të kundërshtonin dikur kundër postimeve të talebanëve kanë heshtur nga frika e ndëshkimit. Grupet e të drejtave dixhitale kanë thënë se shumë njerëz që kanë lidhje me ish-qeverinë e Shteteve të Bashkuara i kanë mbyllur profilet e mediave sociale, janë larguar nga grupet e bisedave dhe i kanë fshirë mesazhet e vjetra.

Kur z. Mujahid njoftoi një konferencë shtypi në një grup gazetarësh përmes ëhatsApp-it këtë javë, disa anëtarë u larguan nga biseda në grup aty. Njëri prej tyre, i cili ka punuar për mediat e huaja dhe që kërkoi të mbetet anonim, nga frika e hakmarrjes, tha se gazetarët që kishin shkruar në mënyrë kritike për talebanët ishin të shqetësuar për një reagim të ashpër.

Talibanët në rrugët e Kabulit. Burimi: Autor: Stringer/ Sputnik / Profimedia

Edhe atëherë, mediat sociale mbanin disa shenja të rezistencës. Një video e një grupi të vogël grash që protestonin në Kabul në prani të luftëtarëve talebanë u shpërnda gjerësisht të martën. Të nesërmen, videot e incidentit në Jalalabad, në të cilat talebanët hapën zjarr ndaj një grupi të rinjsh që hoqën flamurin militant dhe e zëvendësuan atë me flamurin e qeverisë së rënë afgane, u bënë virale.

Një mësues nga Universiteti Nangarhar tha se ai nuk besonte se brezi i ri që u rrit në Kabul nën qeverinë e përmbysur do të pranonte lehtësisht sundimin taleban dhe se ai priste së shpejti valë të reja të rezistencës së rrjetit.

“Kam frikë se talebanët së shpejti do t’i kufizojnë rrjetet sociale për shkak të kësaj,” tha ai.

Linku: https://www.nytimes.com/2021/08/20/technology/afghanistan-taliban-social-media.html