Festivali “Mirëdita, Dobar Dan” promovon pajtimin mes trazirave

Mes trazirave të vazhdueshme ndëretnike në Kosovë, festivali i përvitshëm “Mirëdita, Dobar Dan” në Prishtinë synon të promovojë bashkëpunimin dhe komunikimin mes shqiptarëve dhe serbëve të Kosovës.

Ndërsa tensionet mbeten të larta midis Prishtinës dhe Beogradit pas trazirave në Kosovën veriore, festivali Mirëdita, Dobar Dan (“Mirëdita” në serbisht dhe shqip) po kërkon të sigurojë një platformë që njerëzit nga të dy shoqëritë të komunikojnë dhe punojnë së bashku.

Të enjten, para hapjes së festivalit në mbrëmje, Kosova ishte ende u tronditur nga dhuna që shpërtheu një ditë më parë kur policia kreu bastisje kundër kontrabandistëve të dyshuar në veriun me shumicë serbe. Trazirat erdhën jo shumë kohë pas një mosmarrëveshjeje kufitare që pa rrugë të bllokuara nga protestuesit dhe praninë aty të njësive të armatosura të policisë.

“Situata politike është gjithmonë një pengesë. Ne jetojmë në një gjendje krize të vazhdueshme dhe kulmet e kësaj krize priren të ndodhin pak para ose gjatë festivalit, siç ndodhi edhe këtë vit”, tha për BIRN Fiona Jelici nga Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut, një nga OJQ-të që organizojnë festivalin.

Jelici tha se festivali, i cili zgjat deri të shtunën, shpesh është i mbingarkuar nga pritshmëritë “se ne do të japim përgjigje për të gjitha problemet midis Serbisë dhe Kosovës, se do të reagojmë ndaj të gjitha padrejtësive që po kalojnë qytetarët për shkak të prejardhjes së tyre etnike, dhe se ne do të zgjidhim të gjitha çështjet e vështira të trashëgimisë të së kaluarës”.

“Festivali është vetëm një pjesë e pazëllit të pajtimit”, vazhdoi ajo, duke shpjeguar se ai garanton një hapësirë ​​të sigurt që njerëzit “të takohen, bashkëpunojnë, diskutojnë, shkëmbejnë ide dhe prezantojnë punën e tyre”, ndërsa trajtojnë çështjet më të vështira që mbeten të pazgjidhura në konfliktin e ngrirë Kosovë-Serbi siç janë personat e zhdukur ose krimet e luftës.

Filmi i parë që do të shfaqet në festival është “Hold Me Right”, një dokumentar që eksploron pasojat e sulmit seksual përmes dëshmive të dorës së parë. Ai është me regji të Daniela Stajnfeld e lindur në Beograd, vetë një viktimë e abuzimit seksual.

Jelici tha se “për shkak të trimërisë së madhe të disa të mbijetuarve të përdhunimit, përfshirë Daniela Stajnfeld”, mbështetja publike për viktimat e abuzimit seksual është rritur, por festivali dëshiron të kontribuojë për ta bërë këtë mbështetje më të përhapur, si në Serbi ashtu edhe në Kosovë.

Festivali do të mbyllet me një film tjetër, “The load”, një film i vlerësuar me çmime nga Ognjen Glavoniç që fokusohet te një shofer serb kamioni që transporton një ngarkesë misterioze gjatë bombardimeve të NATO-s në Jugosllavi në 1999 që çoi në tërheqjen e forcave të Sllobodan Millosheviçit nga Kosova.

Eksplorimi i “Serbisë tjetër”

Jelici tha se do të ketë gjithashtu një debat në lidhje me përdorimin dhe keqpërdorimin e kulturës për qëllime politike, dhe për “Serbinë tjetër” – “pjesë e shoqërisë serbe e cila nuk është e njohur në Kosovë – e orientuar drejt paqes, bashkëpunimit, kundër diskriminimi etnik – që nga vitet 1980, e deri më sot”.

Festivali, i cili u mbajt për herë të parë në 2014, është shënjestruar disa herë nga ekstremistët që nuk pajtohen me mesazhin e tij të tolerancës ndëretnike, dhe nga të djathtët në internet.

Jelici tha se organizatorët janë të gatshëm të diskutojnë vlerat e festivalit me kundërshtarët e tij, por “ne nuk shohim hapësirë ​​për të diskutuar me ata që duan të ndalojnë ose censurojnë artin, që duan të ndalojnë lirinë e shprehjes, që përhapin urrejtje etnike ose kërcënojnë me dhunë”.

“Në shoqëritë demokratike, këto vlera nuk janë për diskutim, ato janë të garantuara”, tha ajo.

“Mirëdita, Dobar Dan” u themelua për të krijuar një forum për komunikim jashtë kornizës në të cilën liderët politikë mbajnë një monopol mbi diskutimet midis Kosovës dhe Serbisë dhe pothuajse gjithmonë e kanë përdorur këtë për t’i ndarë njerëzit, në vend që t’i afrojnë ata më shumë, shpjegoi Jelici.

“Festivali u krijua për të treguar se ne si qytetarë, si aktivistë, si artistë, jemi të interesuar të krijojmë lidhje të reja dhe të krijojmë partneritete dhe miqësi të reja”, tha ajo.

Simboli dhe frymëzimi për “Mirëdita, Dobar Dan” është Bekim Fehmiu, një aktor shqiptar dhe jugosllav i Kosovës i cili arriti famë ndërkombëtare.

Organizatorët e përshkruajnë atë si “një simbol të së kaluarës së përbashkët, së bashku me të gjitha sfidat, arritjet dhe keqkuptimet e saj”.

Fehmiu, i lindur në Sarajevë dhe i shkolluar në Beograd, xhiroi filma në të gjithë ish-Jugosllavinë, si dhe në Itali dhe SHBA. Ai doli në pension në 1987 në protestë kundër veprimeve antishqiptare të autoriteteve jugosllave.

Ai është i njohur edhe për kujtimet e tij “Blistavo i Strasno”, në të cilin ai eksploroi marrëdhëniet midis Serbisë dhe Kosovës, ndër të tjera. Ai vdiq në Beograd në 2010.