BBC: Kosova, kombëtarja që po shkëlqen në skenat më të mëdha të futbollit

Gjatë gjithë ditës fjala “mrekulli” vazhdonte të dëgjohej. Ndoshta këta mijëra njerëz që vërshuan rrugët e Prishtinës sapo kanë parë një mrekulli tjetër.

Ishte shtatori i vitit 2016 kur Kosova luajti ndeshjen e saj të parë garuese në futboll me karakter ndërkombëtar.

Të shtunën, ata e vazhduan garën e tyre pa humbje prej 15 ndeshjeve me një rezultat, me siguri prej më të rëndësishmëve – një fitore 2-1 në shtëpi ndaj Republikës Çeke. Kjo garë, pa humbje, është më e gjata për një reprezentacion futbolli në Europë.

Kosova tashmë ka një shans shumë të mirë për të arritur në Euro 2020. Dhe ndeshja e tyre e radhës për kualifikim është kundër Anglisë të martën. Ata po shijojnë perspektivën.

Ky vend me rreth 1.8 milion njerëz ka bërë një fushatë tetëvjeçare para se të pranohet si anëtare e FIFA dhe UEFA në vitin 2016. Procesi për anëtarësim ka filluar menjëherë pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës nga Serbia në shkurt të vitit 2008. Disa vende – përfshirë Serbinë – ende nuk e njohin të drejtën e Kosovës për të ekzistuar si shtet i pavarur.

Foto: BBC/Getty Images

Se një komb i tillë i ri dhe i trazuar në zemër të Ballkanit do të arrijë dhe të shkëlqejë në skenat më të mëdha të futbollit, nuk ishte ëndërr e vetëm një njeriu. Është një figurë që nderohet këtu më shumë se të gjithë të tjerët – dhe historia e tij na ndihmon ta shpjegojmë origjinën e këtij ekipi të veçantë.

Ai ishte krucial në fushatën për të njohur shtetin e Kosovës në futbollin ndërkombëtar dhe është një hero në vendin e tij. Pas vdekjes së tij vitin e kaluar në moshën 57 vjeçare, stadiumi kombëtar i Kosovës u emërua sipas tij: Stadiumi Fadil Vokrri.

Sikurse shumë njerëz këtu, jeta e Vokrrit u karakterizua me luftën e cila ende mund të shpërthejë në këtë rajon vetëm pak më shumë se 20 vjet më parë. Një cikël i hidhur i hakmarrjes dhe i kundërhakmarrjes si dhe tensionet midis shqiptarëve etnikë dhe serbëve, është prezent edhe sot.

E megjithatë Vokrri ishte një nga shumë të paktët- mbase i vetmi – në gjendje të komunikonte përmes  përçarjeve të thella që morën aq shumë jetë. Futbolli ishte gjuha e tij.

Kur Vokrri u bë president i Federatës së Futbollit të Kosovës ai këtë përgjegjësi po fillonte nga e para. Zyrat e tij gjendeshin në një apartament dydhomësh në një bllok apartamentesh në Prishtinë; dy tavolina dhe dy kompjuterë. Ishte 16 shkurti i vitit 2008. Kosova shpalli pavarësinë e saj të nesërmen.

Vokrri ishte përgjegjës i një federate pa mjete  financiare, ai kishte një ekip kombëtar që nuk kishte të drejtë të luante ndonjë ndeshje zyrtare, një komb të izoluar dhe me pak infrastrukturë.

Por ajo që ai e kishte, ishte reputacioni i tij. Ai ishte futbollisti më i madh i nga Kosova – megjithëse ky titull mund të sfidohet së shpejti nga gjenerata e re interesante e talenteve që po shfaqen vazhdimisht.

Ai ishte simpatik, karizmatik dhe bindës. Ai dhe sekretari i përgjithshëm Erol Salihu ishin aktivistët që i duheshin vendit.

“Kur ne biseduam në shtëpi gjatë asaj kohe, krejt në fillim filloi babai im mendonte se procesi do të ishte i lehtë”, deklaron djali i madh i Vokrrit, Gramozi, 33 vjeç.

“Tani jemi njohur si shtet, kjo do të bëhet shpejtë, mendonte ai. Shumë shpejt e kuptoi se nuk do të ishte lehtë, megjithatë ai nuk e vriste mendjen në atë mënyrë.”

Gramozi jeton tani në Prishtinë. Kur arriti një moshë të caktuar, ai shpesh e shoqëronte babanë e tij dhe ndihmonte në punën e tij. Ashtu si babai i tij, ai është shumë i njohur në kryeqytetin e Kosovës.

Biseda ndërpritet çdo pesë minuta pasi shokët dhe të njohurit ndalojnë për ta përshëndetur. Shumë prej tyre qëndrojnë më gjatë. Midis tyre ka zyrtarë qeveritarë, agjentë futbolli dhe ish-komandantë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Foto: BBC

“Babai im asnjëherë nuk ka bërë një deklaratë politike në jetën e tij dhe u përqendrua vetëm në futboll. Futbolli është më lart se gjithçka tjetër – ky ishte vizioni i tij,” thotë ai.

“Kjo i bëri të mundur babait tim ta ndihmonte në arritjen e qëllimit tonë – pranimin në UEFA dhe FIFA.”

Vokrri ishte një sulmues i guximshëm, i mirë me të dy këmbët. Nëse ai nuk do të ishte golashënuesi më i mirë, ndoshta dhuntia dhe vendosmëria e tij, ishin ato që i bënë ndryshimet më të mëdha tek ai. Ai ishte shumë i dashur nga fansat e tij. Ata gjetën tek ai njeriun e tyre – madje edhe kur ai nuk ishte aty.

Vokrri u rrit në Podujevë. Në atë kohë, ashtu si pjesa tjetër e Kosovës, ajo ishte pjesë e Jugosllavisë. Ai lindi në vitin 1960. Gjatë fëmijërisë së tij, Jugosllavia ishte një vend komunist i përbërë nga kombësi, gjuhë dhe fe të ndryshme, të gjitha pak a shumë të mbajtura së bashku nga udhëheqësi karizmatik Josip Broz Tito.

Ishte një epokë kur shqiptarët e Kosovës, të tillë si Vokrri, festonin rrallë. Ata shumë rrallë ishin simbole të krenarisë jugosllave. Por talenti i tyre ishte i pamundur të injorohej.

Vokrri ishte i pari që luajti për Jugosllavinë – dhe i vetmi. Debutimi i tij erdhi në humbjen 6-1 nga Skocia dhe Vokrri shënoi golin, i pari nga gjashtë golat  e tij në 12 paraqitjet e tij mes viteve 1984 dhe 1987.

Ai kishte nisur karrierën e tij në FC Llapi, klubi i vendlindjes, përpara se të transferohej në Prishtinë.

Në vitin 1986 ai vazhdoi në klubin e Partizanit nga  Beogradi dhe qëndroi aty për tre vjet – “koha më bukur” e karrierës së tij, tha ai.

Ata fituan titullin e ligës në 1987 dhe kupën në 1989. Në ndërkohë, gjigandët italianë Juventus i bënë ftesë – por Vokrri u detyrua t’i refuzojë ata. Ai nuk e kishte kryer shërbimin ushtarak, atëbotë të detyrueshëm, dhe kështu nuk mund të shkonte jashtë vendit. Ai e kreu shërbimin ushtarak derisa luante për Partizanin, duke përmbushur detyra të lehta gjatë javës në mes ndeshjeve.

Shumë historianë e vendosin vdekjen e Presidentit Tito si pikë kyçe e shembjes së Jugosllavisë. Ata thonë se ai la pas vetes një vakum fuqie, i cili do të mbushej nga fraksione nacionaliste që po rishfaqeshin.

I lindur në vitin 1986, Gramozi ishte  fëmija i parë prej tre fëmijëve që kishin Vokrri dhe gruaja e tij, Edita. Deri në vitin 1989, vendimi i kësaj familje ishte se do të mund të qëndronin në Jugosllavi. Vokrrit i kishte ardhë ideja e largimit për në Francë. Në verë, ai nënshkroi për ekipin francez Nimes.

“Në këtë kohë, të gjithë në Jugosllavi e dinin se lufta do të ndodhte,” thotë Gramozi. “Ata thjesht nuk e dinin se kur ose ku do të fillonte.”

Vitet e vuajtjes do të përcaktonin dekadën tjetër. Gjatë viteve 1990, Jugosllavia u zhyt në një konflikt të përgjakshëm në të cilin u vranë rreth 140,000 njerëz.

Foto: BBC/Getty Images

Nga kjo luftë dolën territoret e ndara moderne të sotme: Serbia, Sllovenia, Kroacia, Mali i Zi, Bosnje-Hercegovina dhe Maqedonia e Veriut si është riemëruar së fundmi. Kosova ishte e fundit që e shpalli veten si shtet i pavarur.

Lulzim Berisha ishte 20 vjeç kur mori armët në dorë. Ai u bashkua me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Ishte viti 1998.

Gjatë gjashtë viteve të mëparshme, ai kishte qenë në Prishtinë, akoma duke jetuar nën sundimin Jugosllav, por duke luajtur futboll në top-ligën jozyrtare në Kosovë e themeluar pas shpalljes së një republike në hije separatiste atje.

Ndeshjet luheshin në fusha plot gunga në vende të largëta dhe në vende rurale. Tifozët do të mblidheshin në kodra të pjerrëta për të shikuar ndeshjen. Policia serbe do t’i ndalonte lojtarët në rrugë dhe do t’i ndalonte me orë të tëra. Por, ata disi gjithnjë do t’ia dilnin ta çanin rrugën përpara për ta pritur kundërshtarin e tyre. Pas ndeshjes, lojtarët do të pastronin trupat e tyre plot baltë në ndonjë lumë të afërt aty.

Kjo ligë futbolli ndaloi së funksionuari kur filluan luftimet e rënda në vitin 1998. “Vendosa t’i bashkohem UÇK-së për shkak të vendit tim”, thotë Lulzimi. “Nuk kam pasur përvojë ushtarake por pashë që shumë gjëra të këqija po ndodhin këtu. Kjo ishte arsyeja.”

Tani kishte një konflikt të hapur midis luftëtarëve për pavarësinë e Kosovës, UÇK-së, dhe policisë serbe në rajon. Ky konflikt rezultoi me një luftë brutale. Qytetarët u dëbuan nga shtëpitë e tyre. Kishte vrasje, mizori dhe dëbime me forcë nga forcat serbe.

Pika kyçe e kthesës në luftë erdhi në vitin 1999. NATO-ja tashmë kishte ndërhyrë në Bosnjë dhe e bëri të njëjtën gjë edhe në Kosovë. Një fushatë bombardimesh 78-ditore e detyroi presidentin jugosllav Slobodan Millosheviq të tërhiqte trupat dhe të lejojë paqeruajtësit ndërkombëtarë të futeshin brenda Kosovës. Qeveria e Millosheviqit u rrëzua një vit më vonë. Ai më vonë do të burgosej në Tribunalin për Krime Lufte i ngritur nga Kombet e bashkuara, për krimet e luftës, gjenocid dhe krime të tjera të luftës të kryera në Kosovë, Kroaci dhe Bosnje.

Në vitin 2006, ai u gjet i vdekur në qelinë e tij në moshën 64 vjeç, përpara se të përfundonte procesi i tij gjyqësor.

Kur forcat serbe u larguan nga Kosova në vitin 1999, territori i Kosovës mbeti nën administrimin e Kombeve të Bashkuara për nëntë vjet. Rreth 850,000 njerëz kishin ikur si pasojë e luftës. Rreth 13.500 njerëz u vranë ose u zhdukën.

Me t’u kthyer paqja në këtë vend, u kthyen edhe shumë nga refugjatët e Kosovës. Fëmijët u emëruan sipas emrit të kryeministrit të atëhershëm të Mbretërisë së Bashkuar Toni Bler – si një emër i vetëm: Tonibler. Ka një falënderim të madh në Kosovë për vendet që ishin pjesë e ndërhyrjes ushtarake kundër Serbisë. Dhe kjo nuk mund të vërehet askund tjetër më mirë sesa në bulevardin “Bill Klinton” në Prishtinë, ku një fotografi gjigante i ish-presidentit amerikan hedh vështrimin përgjatë krejt trafikut poshtë.

Tani 41 vjeçar, Berisha përdor disa fjalë për të përshkruar jetën e tij si ushtar dhe dhunën të cilën ai e përjetoi.

Sot ai është një nga personalitetet kryesore të klubit më të madh të tifozëve të Kombëtares së Kosovës: Dardanët. Emri nënkupton “Dardanët” – njerëzit e një mbretërie antike që sundonte këtu.

Dardanët sapo kanë hapur një kafene që shërben si seli e tyre. Përballë një fabrike të vjetër të pllakave, oxhaqet e së cilës ngrihen lart në qiell, thirrja për lutje nga një xhami lokale mbart një bisedë të gjallë midis duhanpirësve të animuar me gjestikulimeve në vendet e tyre jashtë. Të djegurat e tjera janë kafja e zezë ekspres dhe biseda rreth futbollit të çdo lloji. Seria A nuk është më tutje liga që diskutohet më me pasion. Tani është Premier Liga.

Foto: BBC

Lulzim shtrëngon dhëmbët e tij si një ndërprerje në fund të çdo fjalie të shkurtër.

“Ne duam që krejt llojet e njerëzve të vijnë në stadium. Për secilën lojë ne u japim 100 bileta falas fansave të gjinisë femërore. Ne duam që edhe familjet të vijnë”, thotë ai.

Në tryezën pranë nesh, një rrotë biletash për ndeshjen e Anglisë në Southampton është shpalosur me shumë kënaqësi. Ato arritën atë mëngjes. Vizat për të udhëtuar janë aty gjithashtu. Lulzimi thotë se do të ketë një ndeshje kundër një klubi tifozësh anglez, Anglia Fans FC, në Hounslow të hënën, para kualifikimit të së martës në Euro 2020 në stadiumin St Mary’s.

Brenda, muret janë të mbushura me foto të kornizuara të lojtarëve kosovarë, të rinj dhe të vjetër. Imazhi i Vokrrit është kudo. Ata e përshkruajnë veten si “Fëmijë të Vokrrit”. Ai është bërë një ikonë për klubin e tifozëve. Ata prodhojnë parulla, bluza dhe postime në internet që mbajnë imazhin e tij nën mesazhe të tilla si: “Duke na shikuar neve poshtë”.

“Vokrri është një legjendë”, thotë Berisha. “Ai është heroi ynë. Për gjithçka që bëri. Për njerëzit”.

Por vendi i krenarisë në kafenenë tifozëve i përket fanellës së ndeshjes të veshur nga Valon Berisha kur ai shënoi golin e parë të Kosovës në garën zyrtare. Ky ishte një barazim 1-1 në Finlandë, një ndeshje për kualifikimin e Kupës së Botës  në vitin 2018 e luajtur në shtator të vitit 2016.

Ishte kulminacioni i një përpjekje shumëvjeçare. Jo shumë kohë më vonë, dukej se gjërat do të shkonin keq e më keq.

Vokrri u kthye në Kosovë nga Franca rreth pesë vjet pasi mbaroi lufta. Me të në krye, organi drejtues botëror i futbollit FIFA, hodhi poshtë përpjekjet e para të Kosovës për anëtarësim në vitin 2008. Në atë moment, vendi ishte njohur vetëm nga 51 nga 193 vendet anëtare të OKB-së. Me sa dukej, kërkohej një shumicë e votave.

Në vend të kësaj, ata vazhduan të luanin ndeshje jozyrtare kundër shteteve të panjohura ndërkombëtarisht: Qiproja Veriore, një ekip që përfaqësonte Monakon, një ekip që përfaqësonte popullin Sami të Norvegjisë veriore, Suedinë, Rusinë dhe Finlandën.

Lojtarët në këtë kohë u tërhiqeshin pothuajse ekskluzivisht nga vendi i tyre. Njerëzit të cilët ishin detyruar të largoheshin nga shtëpitë e tyre vetëm disa vjet më parë, ose që kishin marrë armët dhe kishin luftuar. Kishte një mënyrë tjetër. Një që ishte akoma joshëse dhe e pa arritur.

“Në vitin 2012, kur Zvicra luajti një ndeshje kundër Shqipërisë, 15 prej lojtarëve në fushë kishin të drejtë të përfaqësonin Kosovën,” thotë Gramozi.

“Babai im ishte në lojë, duke e shikuar atë lojë me Sepp Blatterin, atëherë presidenti i FIFA. Z. Blatter e kishte pyetur babanë tim:” Si po shijoni ndeshjen? ”

“Ai i ishte përgjigjur: ‘Është si të shikosh Kosovën A kundrejt Kosovës B.'”

Hapi i madh përpara erdhi në vitin 2014 kur FIFAi lejoi Kosovës të luante ndeshje miqësore kundër vendeve të saja anëtare – për sa kohë që u plotësuan disa kushte. Ende kishte një kundërshtim domethënës nga Serbia.

Mitrovica ishte lokacioni për zhvillimin e ndeshjes së parë miqësore për Kosovën. Ky qytet, me popullsi vendase shqiptare dhe serbe të ndarë në dysh nga lumi Ibër, kërkon akoma praninë e trupave të NATO-ss. Oliver Ivanoviq, një politikan i shquar që shihet si një udhëheqës i moderuar serb i Kosovës, u qëllua për vdekje jashtë zyrave të partisë së tij atje në janar të vitit 2018.

Portieri i Shqipërisë, Samir Ujkani zgjodhi të pranojë një ftesë, ashtu si bëri edhe reprezentuesi i kombëtares së Finlandës, Lum Rexhepi, Ardian Gashi i Norvegjisë dhe Albert Bunjaku i Zvicrës. Kundërshtari ishte Haiti. Ndeshja përfundoi me rezultat të barabartë, 0-0.

“Për ne, kjo ishte një fitore e madhe, e madhe,” thotë Gramozi.

“Ishte një mesazh i qartë nga FIFA. Në momentin kur ata na lejuan të luanim ndeshje miqësore, ne këtë e kuptuam si: ‘Mos u ndalni, ju do të bëheni anëtarë të plotë – por na duhet kohë për të përgatitur njerëzit.’

“Edhe nëse nuk kishim të drejtën ta këndonim himnin tonë kombëtar, prapë ishte në rregull. Ne luajmë futboll. Kjo ishte gjëja më e rëndësishme.

“Para së gjithash lojëra miqësore. Pas kësaj, delegacioni ynë u ftua për herë të parë në një kongres të UEFA-s. Babai mori pjesë në ceremoninë e Topit të Artë. Kishim indikacione se puna po shkonte mirë”.

Në maj të vitit 2016, të gjitha përpjekjet e përcaktuara, të gjitha mbledhjet e votave dhe fushatat e bëra nga Vokrri dhe Eroll Salihu më në fund u realizuan. Kosova u pranua si anëtare e plotë, së pari në UEFA, pastaj edhe në FIFA.

“I gjithë vendi u ndal. Gjithçka ndaloi” thotë Gramozi. “Pas pavarësisë, kjo ishte gjëja më e madhe që ndodhi në Kosovë.

“Njerëzit filluan të hedhin fishekzjarrë, duke festuar nëpër rrugë. Ishte sikur të kishim fituar Kupën e Botës.”

Në votimin e UEFA-s, ishin 28 vota pro dhe 24 kundër, plus dy vota të pavlefshme. Presidenti i Federatës Serbe të Futbollit Tomislav Karaxhiq tha se rezultati “do të krijonte trazira në rajon dhe do të hapte kutinë e Pandorës në të gjithë Europën”. Serbia e kundërshtoi aktvendimin në Gjykatën e Arbitrazhit për Sport. Vendimi i UEFA-s mori përkrahjen.

Tani Kosova kishte një ekip kombëtar zyrtar, ajo mund të merrte pjesë në kualifikimet e ardhshme për Kupën e Botës 2018. Por si do të dukej ekipi?

Në qershor të 2016, në Kampionatin Europian në Francë, Shqipëria dhe Zvicra u takuan përsëri.

Pjesë e skuadrës zvicerane ishin Granit Xhaka i Arsenalit dhe Xherdan Shaqiri, tani i Liverpoolit.

Vëllai i madh i Xhakës, Taulanti, luajti për Shqipërinë. Secila prej tyre – dhe disa të tjerë – mund të kishin vendosur ta ndryshojë besnikërinë e tyre dhe t’i bashkohen ekipin më të ri të Kosovës.

UEFA deklaroi se do t’i merrte në konsideratë aplikimet dhe do të vendoste për secilin aplikim në mënyrë të ndarë. Federata e Futbollit të Zvicrës lëshoi ​​një deklaratë duke u ankuar se Kosova ishte duke i shqetësuar lojtarët e saj. Gramozi beson se strategjia e UEFA-s ishte një kompromis për ato vende anëtare të cilat shqetësoheshin se do të humbnin talentët e reprezentacioneve të tyre.

“UEFA dhe FIFA kurrë nuk thanë publikisht se të gjithë kishin të drejtë të luanin – edhe pse çdo kërkesë ishte e suksesshme,” thotë ai. “Ishte shumë diplomatike”.

Xhaka dhe Shaqiri – ndoshta dy lojtarët më të njohur dhe më kompetent – vendosën të qëndrojnë me Zvicrën.

Pesë orë para fillimit të ndeshjes së parë garuese të Kosovës, skuadra ishte akoma në pritje të gjashtë lojtarëve – duke përfshirë një prej lojtarëve më premtues, Valon Berisha, i cili tashmë kishte luajtur 19 herë për Norvegjinë.

Ishte data 5 Shtator 2016. Përfundimisht, përgjigjja e qartë erdhi. Berisha luajti dhe shënoi në barazimin 1-1 në Turku, qytetin perëndimor të Finlandës. Ishte një fillim inkurajues dhe një moment jashtëzakonisht emocionues për lojtarët, tifozët dhe vendin.

Por Kosova u mposht tepër keq  gjatë ndeshjes kualifikuese të radhës me rezultat 6-0 nga Kroacia – ndeshje kjo e luajtur në qytetin e Shkodrës. Stadiumit kombëtar në Prishtinë i duhej punë për të përmbushur standardet e kërkuara.

Barazimi në ndeshjen e tyre të parë kundër Finlandës do të ishte e vetmja pikë e fituar e kualifikimeve. Kosova përfundoi në fund të grupit të saj, duke pësuar nëntë humbje radhazi.

Ata kishin marrë një barazim të vështirë dhe, në atë kohë, vetëm prezenca në fushë konsiderohej si një fitore.

Tani rezultatet flasin më ndryshe.

Një ditë para lojës të së shtunës, ka një shtrëngatë në Prishtinë që shndrit qiellin e zi të natës, që të sjell ndër mend një kohë tjetër nga një kohë jo shumë e largët. Paqja është në këtë mes tani. Edhe kur shiu bie, kjo nuk shqetëson fëmijët që e ndjekin njëri-tjetrin përgjatë rrugës qendrore të qytetit.

Poshtë, dritat e stadiumit janë ndezur. Kosova do përballet me Republikën Çeke ditën tjetër. Diçka shumë e çuditshme do të ndodhë.

Raportet e mëngjesit flasin për arrestimet që janë kryer nga ana e policisë. Tetë tifozë çekë dyshohet se u gjetën me një dron, një flamur serb dhe me një pankartë ku shkruhej “Kosova është Serbi”. Duket se ishte planifikuar një marifet hakmarrjeje.

Në vitin 2014, një dron fluturoi sipër stadiumit në Beograd i cili ishte nikoqir i ndeshjes midis Serbisë dhe Shqipërisë. Kishte një banderolë ku etiketohej Kosova si pjesë e “Shqipërisë së Madhe”. Zemërimi i madh shfaqej kudo. Një përleshje masive shpërtheu në fushë, tifozët depërtuan nga tribunat dhe i sulmuan lojtarët. Ndeshja u ndërpre dhe Shqipërisë përfundimisht iu dha fitorja në tavolinë – 3:0.

Menjëherë pastaj, dolën në pah lajmet në lidhje me arrestimet. Grupi i tifozëve Dardanët del me një përgjigje. “Ne ju bëjmë apel për maturi dhe përmbajtje”, thonë ata. “Secili  incident i mundshëm mund të dëmtojë Kosovën.”

Por, fundi del të jetë i lumtur.

Para se të fillojë kjo ndeshje, Kosova është e pamposhtur në 14 ndeshje të mëhershme. Humbja e tyre e fundit ishte në Tetor të vitit 2017. Gjashtë nga ato ndeshje erdhën në inaugurimin e UEFA Ligën e Kombeve, ku paraqitjet e Kosovës tashmë i kanë garantuar asaj një vend në play-off për një kualifikim në finalen e Euro 2020.

Gjeorgjia, Maqedonia e Veriut dhe Bjellorusia janë tre skuadrat e tjera që ka të ngjarë të jenë kundërshtarët e Kosovës në play-off. Vetëm njëra prej këtyre vendeve e njeh Kosovën si shtet të pavarur – fqinji i saj jugor Maqedonia e Veriut.

UEFA aktualisht i mban Serbinë dhe Bosnjë-Hercegovinën larg Kosovës për arsye sigurie, por të gjitha vendet e tjera duhet të përballen më Kosovën. UEFA do t’i japë lejen një ekipi nëse kërkon që ndeshja e tyre në shtëpi të luhet në ndonjë territor neutral – siç ndodhi rasti kur Ukraina dhe Kosova u takuan në Poloni në një ndeshje për kualifikim të Kupës së Botës në tetor të vitit 2016.

Se çka do të ndodh nëse Kosova arrin në Euro 2020, katër nga 12 vendet që do të jenë nikoqir të kampionatit në vitin e  ardhshëm – Azerbajxhani, Rumania, Rusia dhe Spanja – nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.

Dhe po fillon të duket sikur Kosova do ta arrijë një kualifikim. Kosova madje mund të përfundojnë në kualifikim në mënyrë automatike.

Kur loja nis, stadiumi “Fadil Vokrri” është i mbushur. Biletat me sa duket shiten të gjitha brenda 15 minutave.

Burrat me uniformë po shikojnë qiellin me dylbi nga maja e një ndërtese të lartë përballë. Nuk ka ndonjë dron në horizont.

Çekët kalojnë në epërsi. Arijanet Muric, portieri i Nottingham Forest i dhënë në huazim nga Manchester City, është mposhtur me një finish të mirë nga çeku Patrick Schick.

Por tifozët vendas e rigrupojnë skuadrën e tyre. Pasioni i tyre është i papërmbajtshëm, kalon nëpër anën e Kosovës dhe i nxit të shkojnë përpara, drejt golit. Ka përballje të ashpra, prekje të nxituara në momente vitale. Është trimëria që lypset të vazhdojë, është përpjekja për të shtyrë kundërshtarët e tyre prapa, prapa dhe përsëri prapa.

Trajneri i Kosovës, zvicerani 68-vjeçar, Bernard Challandes – i emëruar nga Vokrri në mars të vitit 2018 – është i vetmi njeri i qetë në atë rreth. I tërë terreni entuziazmohet vazhdimisht.

Edhe kur Vedat Muriqi shënon për të barazuar rezultatin përfundimit të pjesës së parë, Challandes vazhdon me qetësinë e tij. Por kur Mergim Vojvoda shënon për ekipin pas një pasimi që pranon nga një goditje nga këndi, ka një reagim zinxhir vullkanik emocionesh: gëzim, krenari, kënaqësi. Challandes nuk mund të rezistojë. Zëvendësuesit kërcejnë jashtë nga pankina. Lojtarët e dëmtuar që udhëtuan për të qenë me ekipin e tyre kërcejnë jashtë gjithashtu – kuptohet me më pak kujdes.

Me afrimin e fishkëllimës përfundimtare, Republika Çeke krijon katër shanse të mira në një kohë prej tre minutash. Me një anglishte jashtëzakonisht të sjellshme marrë parasysh situatën, gazetari kosovar pranë meje thotë: “Phuu, kjo ishte afër”.

Pesë minuta loja shtesë. Magjia fillon. Sulmuesi i Fenerbahces Muriqi – i kudondodhur – tërheq ekipin e tij në fushë, duke mbrojtur posedimin e topit  që duken të jenë minuta që s’do mbarojnë kurrë. Challandes është entuziazmuar  tani, si gjithë të tjerët.

Dhe më pas stadiumi shpërthen. Lojtarët përqafohen me njëri-tjetrin. Anglia është në radhë. Mezi nuk presin.

Anëtarët e Dardanëve tundin banderolat e tyre dhe këndojnë këngët e tyre. Fëmijët e Vokrrit do të shkojnë në shtëpi shumë të lumtur sonte – përfundimisht.

Kur Vokrri vdiq qershorin e kaluar, pasi pësoi një sulm në zemër, varrosja e tij u shënua nga një ceremoni e veçantë shtetërore në Prishtinë.

“Disa zyrtarë serbë erdhën në funeralin e tij, përfshirë ish presidentin e Federatës së Futbollit të Serbisë, Tomislav Karaxhiq. Të kesh një vizitë të tillë, është diçka tepër e rrallë” thotë Gramozi.

“Më pas, Partizani i Beogradit më ftoi t’i vizitoja ata. Unë shkova në Beograd, dhe ata treguan respekt të madh ndaj meje. Ata nuk e kishin dert  nëse unë isha shqiptar, ata më thanë që isha pjesë e familjes së tyre, për shkak të babait tim.

“Kjo është arsyeja pse unë mendoj, veçanërisht këtu në këtë rast midis Kosovës dhe Serbisë, ne duhet të përdorim sportin dhe futbollin për të promovuar marrëdhëniet midis vendeve.

“Do të jetë një fitore e madhe për ekipin tonë kombëtar ditën kur një serb kosovar rreshtohet me ne në fushë.”

Gramozi është ndoshta si babai i tij në atë që i pëlqen të ëndërrojë. Por futbolli mund të bëjë gjëra të fuqishme. Në Kosovë, futbolli tashmë ka bërë kaq shumë./BBC

Përgatiti: Nuhi Shala