Pse nuk duhet të bëni kurrë dush gjatë një stuhie
Dushi dhe larja në vaskë janë zakonisht përvoja të këndshme me një efekt relaksues, por gjatë një stuhie ato lehtë mund të kthehen në diçka krejtësisht të pakëndshme apo edhe të rrezikshme.
Edhe pse shanset për t’u goditur nga rrufeja janë të vogla, është e rëndësishme të dini se si të mbroheni gjatë një stuhie. Në mbarë botën, rreth 24,000 njerëz vriten nga rrufeja çdo vit, dhe 240,000 të tjerë lëndohen.
Shumica e njerëzve janë të njohur me masat themelore të sigurisë gjatë një stuhie, të tilla si shmangia e qëndrimit nën pemë ose afër dritareve dhe mospërdorimi i telefonit fiks (telefonat celularë janë të sigurt). Por a e dini se duhet të shmangni dushin, larjen apo larjen e enëve gjatë një stuhie?
Për të kuptuar pse, së pari duhet të dimë pak se si funksionojnë stuhitë dhe vetëtimat. Profesori i fizikës James Raëlings nga Universiteti Nottingham Trent në Britaninë e Madhe i shpjegon të gjitha këto për The Conversation.
Janë dy elementë bazë që bëjnë që stuhitë të intensifikohen: lagështia dhe ngritja e ajrit të ngrohtë, që sigurisht shkon paralelisht me motin e verës. Temperaturat e larta dhe lagështia krijojnë sasi të mëdha ajri të lagësht që ngrihet në atmosferë, ku mund të formohet në një stuhi. Retë përmbajnë miliona ujë dhe pika akulli, dhe ndërveprimi i tyre çon në formimin e rrufesë. Pikat e ujit në rritje përplasen me pikat e akullit që bien, duke kaluar nëpër to një ngarkesë negative dhe duke e lënë veten me një ngarkesë pozitive, shkruan Raëlings.
Gjatë një stuhie, retë veprojnë si gjeneratorë gjigantë Van de Graaff, duke i ndarë ngarkesat pozitive dhe negative për të krijuar ndarje të mëdha ngarkesash brenda resë, shton Raëlings.
Ndërkohë që retë e bubullimave lëvizin mbi Tokë, ato gjenerojnë një ngarkesë të kundërt në tokë, e cila është ajo që tërheq goditjen e rrufesë në tokë. Një stuhi dëshiron t’i balancojë ngarkesat e saj dhe këtë e bën duke shkarkuar midis zonave pozitive dhe negative. Rruga e këtij shkarkimi është zakonisht rruga e rezistencës më të vogël, kështu që rrufeja ka më shumë gjasa të godasë nëpër gjëra që janë më përçuese (si metali), shpjegon fizikani britanik.
Këshilla më e dobishme e Raëlings për stuhinë është – kur jashtë bubullon, futuni brenda. Sidoqoftë, kjo gjithashtu nuk do të thotë që një person është plotësisht i sigurt nga stuhitë. Ka disa aktivitete të brendshme që mund të jenë pothuajse po aq të rrezikshme sa të jesh jashtë gjatë një stuhie.
Nëse nuk jeni ulur në një vaskë jashtë ose duke bërë dush në shi, nuk ka gjasa që të goditeni nga rrufeja. Por nëse rrufeja e godet shtëpinë tuaj, rryma do ta ndjekë rrugën e rezistencës më të vogël në rrugën e saj drejt tokës.
Gjërat si telat metalikë ose uji në tubacionet tuaja ofrojnë një rrugë të përshtatshme përcjellëse që rryma ta ndjekë një rrugë të tillë drejt tokës. Një dush ofron të dyja këto gjëra (ujë dhe metal), duke e bërë atë një përcjellës ideal për energjinë elektrike gjatë një stuhie.
Qendrat e SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, për shembull, i inkurajojnë fuqimisht njerëzit që t’i shmangin të gjitha aktivitetet e ujit gjatë stuhive, madje edhe të lajnë enët, për ta zvogëluar rrezikun e goditjes në tru.
Ka rreziqe të tjera për t’u ditur. Ai që mund të mos duket i qartë është mbështetja pas një muri betoni. Edhe pse betoni në vetvete nuk është aq përçues, nëse përforcohet me trarë metalikë (armaturë), ato mund të ofrojnë një shteg përçues për rrufetë.
Rawlings shkruan se duhet ta shmangni gjithashtu përdorimin e çdo gjëje të lidhur në një prizë elektrike (kompjuterë, televizorë, makina larëse, pjatalarëse) sepse të gjitha këto mund të ofrojnë shtigje përçuese në tokë për një goditje rrufeje.
Si rregull i përgjithshëm, nëse mund të dëgjoni bubullima në distancë, atëherë jeni mjaft afër stuhisë që rrufeja t’ju arrijë, edhe nëse nuk ka shi. Rrufeja mund të ndodhë deri në 15 kilometra nga stuhia mëmë. Zakonisht gjysmë ore pas stuhisë së fundit është një kohë e sigurt për t’u rikthyer në dush./The Conversation
Përgatiti: Nuhi Shala
