Planet e Vjosa Osmanit dhe ekipit të saj për qeverisje
Si pjesë e një seri debatesh me kandidatët për kryeministër në programin televiziv #DebatPernime, Vjosa Osmani nga LDK-së diskutoi për planet e politikave të koalicionit dhe premtimet për qeverisjen e ardhshme së bashku me një ekip kandidatësh që konkurrojnë për ulëse në kuvendin e Kosovës.
Të shtunën në mbrëmje, Vjosa Osmani, kandidatja për kryeministre nga Lidhjen Demokratike të Kosovës, LDK, debatoi për çështje që kanë të bëjnë duke filluar nga punët e jashtme deri në zhvillimin ekonomik, reformat në sektorin e drejtësisë, mjedisin dhe arsimin, së cilës iu bashkuan deputetë të mundshëm nga ekipi i saj për programin televiziv të BIRN, Jeta ne Kosove.
Në debat, Vjosa Osmani tha se nëse ajo do të formonte qeverinë e ardhshme me LDK, do të reduktonte numrin e ministrive qeveritare në 12 sosh, diçka që ishte premtuar nga një konkurrent tjetër në zgjedhjet e tetorit.
Vjosa Osmani ceku një numër të ministrive që ajo do t’i shkurtojë ose shkrijë. Sipas Vjosës, Ministria e Diasporës dhe Investimet Strategjike do të shkriheshin në Ministrinë e Punëve të Jashtme ndërsa Ministria e Tregtisë dhe Ministria e Inovacionit do të bëheshin pjesë e Ministrisë së Zhvillimit Ekonomik.
Ndryshimi i prioriteteve në politikën e jashtme të Kosovës
Në komentet e saj të para për politikën e jashtme, kandidatja për kryeministre tha: “Partneriteti ndërkombëtar është një çështje ekzistenciale për shtetin e Kosovës”, e cila është një frazë e njohur në fjalorin e anëtarëve të LDK-së.
Vjosa Osmani e përsëriti se LDK mbetet fuqimisht kundër çdo ligji ose politike që do të përfshijë ndryshimet në kufijtë e Kosovës, një diskutim që u iniciua nga Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi. Kur u pyet për nënkryetarin e LDK-së, Lutfi Haziri, i cili ka folur në favor të opsioneve të tilla në të kaluarën, Osmani është përgjigjur se ajo e ka bindur Hazirin të ndryshojë mendimin e tij mbi këtë temë dhe se LDK hedh poshtë çdo ide që përfshin prekjen e kufijve.
Në lidhje me marrëdhëniet midis Kosovës dhe Serbisë, Osmani personifikon një logjikë që ajo përshkroi në anglisht: “Më mirë të mos bësh marrëveshje sesa të bësh një marrëveshje të keqe”, ndërkohë që shton se vijat e kuqe të përcaktuara tashmë nuk duhet të kalohen kurrë, që do të thotë se shtetësia e Kosovës, kufijtë dhe sovraniteti ose rregullimi i brendshëm i shtetit duhet të jetë jashtë diskutimit.
Vjosa deklaroi se strategjia e saj për pranimin e Kosovës në organizata ndërkombëtare do të përqendrohej në ato që do të kishin një “ndikim të drejtpërdrejtë në jetën e qytetarëve”, siç janë Organizata Botërore e Shëndetësisë, OBSH, dhe nuk do të përqendrohet vetëm në ato që kanë përfitime politike.
LDK do të gjejë qindra miliona euro shtesë për zhvillimin ekonomik
Në lidhje me programin e tyre ekonomik, LDK u përfaqësua në këtë debat nga ish-deputeti i Kuvendit të Kosovës, Lumir Abdixhiku, i cili përsëri po garon për një ulëse në Kuvend këtë vit.
Abdixhiku tha se LDK ka një plan kombëtar për të kursyer më shumë se 100 milionë euro në vit nga buxheti i Kosovës përmes kursimeve dhe shkurtimit të shpenzimeve. Ai tha se reduktimi i qeverisë në vetëm 12 ministri dhe dy zëvendësministra për secilën ministri është një nga strategjitë që do të kontribuojë në këto kursime.
Një burim tjetër i kursimeve do të ishte skema e pensioneve “të rreme” të veteranëve të luftës, tha ai. Ka më shumë se 40,000 njerëz të cilëve u është dhënë statusi i veteranit të luftës me qëllim marrjen e pensionit mujor nga buxheti i shtetit, shumë prej të cilëve konsiderohet se i arrin mashtrime në mënyrë të rreme këto para dhe dëmtojnë buxhetin e shtetit me miliona. Sidoqoftë, nuk u zbuluan detaje mbi hapat që LDK planifikon të ndërmarrë në këtë drejtim.
Abdixhiku tha se LDK do t’i gjente paratë për buxhetin e Kosovës duke zhbllokuar fitimet që Kosova i ka bërë përmes privatizimit të ndërmarrjeve në pronësi shoqërore pas luftës, para që janë ngrirë nga Agjensia Kosovare e Mirëbesimit që arrijnë në rreth 380 milionë euro dhe të cilat asnjë Qeveri e Kosovës ka qenë në gjendje të ketë qasje në to. Sipas ekspertit ekonomik të LDK-së, 300 milionë euro do të investohen në inovacion dhe projekte rinore, pa specifikuar se ku saktësisht.
Mbrojtja e mjedisit është një ‘e drejtë qenësore’
Vjosa Osmani tha se gjatë mandatit të saj si kryeministre ajo do të avokojë që të përfshijë të drejtën e njeriut për qasje në ujë dhe ajër të shëndetshëm në kushtetutën e Kosovës. “Kosova do të ketë një Kryeministër që beson fuqimisht se kjo është një e drejtë thelbësore e fëmijëve tanë,” tha ajo. “Për mua, mjedisi është një nga gjërat më të rëndësishme, sepse ka të bëjë me jetën e fëmijëve tanë.”
Hykmete Bajrami, ish Ministre e Tregtisë dhe Industrisë gjatë qeverisjes së Isa Mustafës nga viti 2014 deri në 2017, tha se ajo dhe LDK nuk e mbështesin kontratën që Qeveria e Kosovës e ka lidhur me kompaninë private ContourGlobal për ndërtimin e termocentralit të ri me qymyr, Kosova e Re , e cila pritet t’i kushtojë Kosovës më shumë se një miliardë euro. LDK ishte në një koalicion qeverisës me Partinë Demokratike të Kosovës, PDK, partia që ka lidhur kontratën me ContourGlobal, në kohën kur u nënshkrua kontrata.
Sidoqoftë, publikisht, asnjë zyrtar i LDK-së nuk ishte kurrë i zëshëm në kritika për ndërtimin e Kosovës e Re gjatë koalicionit të partisë me PDK-në.
Lidhur me ndërtimin e hidrocentraleve kundërthënës në lumenjtë e Kosovës për të gjeneruar burime alternative të energjisë, Vjosa tha se hidrocentralet e reja në Pejë nuk do të lejohen të ndërtohen. “Jam i bindur që shumë nga këto hidrocentrale janë ndërtuar për përfitime personale të njerëzve, dhe interesat e publikut janë lënë pas dore plotësisht.”
Dyfishimi i investimeve në sektorin e kujdesit shëndetësor dhe mbrojtja e të drejtave të punëtorëve
Së bashku me arsimin, Vjosa Osmani tha se sektori i kujdesit shëndetësor do të ishte fokusi kryesor i qeverisë së saj. Sipas saj, parashikohet dyfishimi i buxhetit të alokuar për kujdesin shëndetësor, i cili do ti shtonte buxhetit për shëndetësi deri në 400 milion euro në vit.
Vjosa Osmani premtoi se gjatë mandatit të saj, LDK premton 100 përqind të mbulimit të të gjitha ilaçeve për qytetarët e Kosovës. Deri më tani, një pacient në Kosovë duhet të blejë pothuajse të gjitha ilaçet me para nga xhepi i tyre. Kostoja e kësaj politike do të ishte rreth 100 milion euro, sipas Vjosa Osmanit.
Sipas kandidatit për deputeti, Haxhi Avdyli, përafërsisht 100 milionë euro nga xhepat e qytetarëve të Kosovës shpenzohen çdo vit për të kërkuar trajtim mjekësor jashtë vendit, dhe kjo do të ndalet nën qeverisjen e LDK-së, tha Avdyli.
100 milionë euro shtesë do të ndahen për shpenzime për teknologjinë mjekësore për Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, QKUK, tha Vjosa.
Kandidatja për kryeministre nga LDK gjithashtu premtoi të fillojë mbledhjen e dividentës në vitin e parë të mandatit të LDK-së me qëllim fillimin e një fondi për sistemin e tyre të sigurimeve shëndetësore. Sidoqoftë, Vjosa nënkuptonte se vetëm deri në fund të mandatit qytetarët e Kosovës që paguanin dividentë do të merrnin mbulimin e sigurimit shëndetësor për të cilin do të paguanin.
Përfaqësuesit e LDK-së u sfiduan nga moderatorja e debatit, Jeta Xharra, pse këto politika nuk ishin zbatuar më parë në kohën kur LDK ka qenë më parë në pushtet. Që kur Kosova u bë e pavarur, LDK ka qenë dy herë përgjegjëse për funksionimin e Ministrisë së Shëndetësisë.
“Kishim një gjysmëmandat [2014-2017], dhe kryeministrja jonë e ardhshme e ka vënë sektorin e shëndetësisë si një prioritet kryesor, sepse duhet ta vendosim qytetarin dhe familjet tona në qendër … sektori i shëndetësisë është prioritet, “u përgjigj Haxhi Avdyli.
Për të drejtat e punëtorëve, LDK premtoi se do të ketë rritje të numrit të stafit brenda Inspektoratit të Punës.
Abdixhiku premtoi se të drejtat e punëtorëve do të ishin në qendër të planit qeverisës të LDK-së. Nga 40 inspektorët e punës që Kosova ka aktualisht në mbarë vendin, LDK premtoi ta rrisë këtë numër në 400 sosh, me qëllim parandalimin dhe hetimin e shkeljeve të të drejtave të punëtorëve nëpër sektorë të ndryshëm të punësimit në Kosovë. Në pesë vitet e fundit, më shumë se 100 punonjës kanë vdekur në vendin e punës në Kosovë, gjatë së cilës kohë, LDK kishte në kontroll Ministrinë e Punës dhe Mirëqenies Sociale nga viti 2014 deri në vitin 2017.
Abdixhiku sqaroi se politika e punësimit të më shumë se 360 inspektorëve do të kushtojë vetëm katër milion euro dhe do të ndodhë në vitin e parë të mandatit të LDK-së. Sipas Abdixhikut, kyveprim do të siguronte edhe një ditë tetë-orëshe pune për punonjësit.
Rritja e cilësisë në arsim
Për LDK-në, fokusi kryesor i qeverisjes së saj është të përmirësojë cilësinë e sistemit arsimor të Kosovës. LDK premtoi një rritje prej 50 përqind të investimeve në arsim.
LDK gjithashtu tha që do të punojë shumë për t’u siguruar që punësimi në arsim do të zhvillohej vetëm mbi bazën e meritave, dhe se arsimi cilësor është gurthemeli i programit të LDK-së.
Sa i përket arsimit të lartë, Vjosa deklaroi se duhet luftuar plagjiaturën dhe duhet prezantuar proceset e vetingut për stafin e universitetit.
Një proces vetingu në të gjithë sistemin e drejtësisë
Sistemi i drejtësisë i Kosovës ishte tema e fundit që u diskutua gjatë debatit. Vjosa prezantoi planin e saj “Drejtësia 2023”, i cili do të krijojë një proces vetingu për punësimin në gjyqësor, prokurori dhe Policinë e Kosovës. Sipas saj, ky proces i vetingut do të vlerësonte integritetin dhe do të hetonte pasurinë e punonjësve në këta sektorë, si dhe performancën e tyre. “Qëllimi nuk është vetëm të kemi njerëz me integritet më të lartë, por edhe të dekriminalizojnë sistemin e drejtësisë,” tha Vjosa Osmani.
Një proces i përhershëm i vetingut do të vazhdonte çdo vit, tha ajo.
Kur u pyet për koston financiare të një reforme të tillë në sektorin e drejtësisë, Vjosa Osmani deklaroi: “Ne do të përmbushnim çdo kërkesë që do t’i duhej gjyqësorit. Ata thjesht do të na japin një numër dhe kjo do të kryhej”.
