Ilustrim

Pikëpamje: Kosova në vitin 2022

Pas ardhjes në pushtet të partisë së majtë ‘Vetëvendosje’ e udhëhequr nga kryeministri Albin Kurti në mars të vitit 2021, duke korrur një fitore të madhe zgjedhore, kjo parti pësoi një humbje të madhe në zgjedhjet lokale të mbajtura në muajin tetor të vitit 2021, gjë që bëri që opozita të kërkonte zgjedhje të parakohshme.

Humbja e pësuar në zgjedhjet lokale e ka dobësuar pozicionin e Kurtit. Vetëvendosje fitoi vetëm katër komuna nga 38 sosh, prej të cilave dhjetë janë të rezervuara për serbët etnikë në Kosovë. Shumica e kryetarëve të komunave janë zgjedhur nga Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës (AAK). Lista Serbe fitoi dhjetë pozita për kryetar komune. Kandidati i Vetëvendosjes për kryetar të Prishtinës, Arben Vitia, nuk arriti ta fitojë raundin e dytë të zgjedhjeve pasi votuesit zgjodhën Përparim Ramën nga partia opozitare, LDK, shkruan bne Intellinews.

Megjithatë, pas disa viteve të paqëndrueshmërisë politike, agjencia amerikane e vlerësimit të kredisë, Fitch Ratings Inc., pret që situata politike në Kosovë të përmirësohet në vitin 2022, pasi Vetëvendosje ende gëzon një mandat të fortë nga zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2021. Parashikimi pasqyron gjithashtu një përmirësim të pritshëm të situatës së COVID-19 në Kosovë dhe rritje të vazhdueshme ekonomike, pasi programi i vaksinimit vendas ndihmon në parandalimin e përhapjes së mëtejmë të virusit. Kosova tani ka shkallën më të lartë të vaksinimit në Ballkanin Perëndimor. Kosova ishte vendi i fundit në Ballkanin Perëndimor që filloi aplikimin e saj të vaksinimit, por ajo shënoi progres të shpejtë dhe e mbylli vitin 2021 me një numër të ulët ditor të infeksioneve të reja nën 10 sosh. Ndërkohë që është rritur që nga mesi i janarit, Kosova kishte numrin më të ulët ditor të rasteve të shfaqura në rajon.

Sa i përket politikës së jashtme, Kosova po përballet me një vit në të cilin arritja e një marrëveshjeje të ndërmjetësuar nga BE-ja me Serbinë për normalizimin e marrëdhënieve me Beogradin do të jetë sërish fokusi politik.

Pas ardhjes së Kurtit në pushtet, bisedimet me Serbinë ngecën dhe marrëdhëniet u përkeqësuan, pasi qeveria e Kurtit rivendosi disa masa reciprociteti ndaj Serbisë.

Komisioneri i lartë i BE-së, Josep Borrell, ka thënë se themelimi i Asociacionit të Komunave Serbe për të cilin pala serbe këmbëngul se është pjesë e marrëveshjeve të Brukselit, duhet të implementohet nga pala kosovare.

Kosova e ka shpallur pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, por ende nuk është njohur nga Beogradi si shtet më vete. Po ashtu edhe pesë vende anëtare të BE-së nuk e njohin Kosovën. Kjo në mënyrë efektive pengon progresin e saj drejt anëtarësimit në BE derisa të arrihet një zgjidhje me Serbinë, e cila tashmë është në proces të negociatave të anëtarësimit në BE.

Në muajin dhjetor 2021, Kosova e informoi Këshillin e Stabilizim Asociimit të BE-së (Këshilli SA) për synimin e saj për të aplikuar për anëtarësim në BE, porse fillimisht duhet të normalizuar marrëdhëniet e saj me Beogradin.

Anëtarët e Këshillit të Stabilizim Asociimit u pajtuan për nevojën që Kosova të vazhdojë me reformat dhe për fokus të shtuar nga të gjithë aktorët politikë, fuqizimin e kapaciteteve administrative dhe një strukturë efektive koordinuese brenda institucioneve të Kosovës dhe ritheksuan rëndësinë e liberalizimit të vizave për qytetarët e Kosovës.

Qeveria e Kosovës është e përkushtuar në forcimin e sundimit të ligjit, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar dhe respektimin e të drejtave themelore, si dhe për të vazhduar reformën e administratës publike dhe zhvillimin ekonomik, si dhe mbështetjen e arsimit dhe punësimit.

Do ketë edhe përballje me problem pasi Ministrja e Drejtësisë Albulena Haxhiu deklaroi në muajin janar se Prishtina do të vazhdojë me verifikimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve të vendit (vetingun) pavarësisht kundërshtimeve nga BE-ja. Zyrtarët e BE-së e kanë dekurajuar Kosovën nga ndjekja e reformave në drejtësi sipas formatit të përdorur në Shqipëri, i cili, argumentuan ata, mund të çojë në kaq shumë shkarkime e ku pastaj gjykatat dhe prokuroritë mund të bëhen jofunksionale.

Gjyqi i parë për krimet e pretenduara të luftës të kryera nga ish-Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK) gjatë luftës për pavarësi ndaj Serbisë në vitet 1998-99 filloi në Hagë më 15 shtator 2021, me ish-pjesëtarin e UÇK-së, Sali Mustafa të ulur në bankën e të akuzuarve.

Gjyqi kundër ish-presidentit të Kosovës, Hashim Thaçi, ish-kryeparlamentarit Kadri Veseli, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit, të cilët u dërguan në Hagë në nëntor të vitit 2020, pritet të vazhdojë edhe në vitin 2022 nga Dhomat e Specializuara të Kosovës dhe Prokuroria e Specializuar.

Nuk përjashtohet mundësia e protestave në mbështetje të Thaçit kur të nisë procesi gjyqësor kundër tij.

Thaçi është akuzuar për krime lufte të kryera gjatë kohës sa ishte pjesëtar i lartë i UÇK-së. Ai dha dorëheqjen më 5 nëntor të vitit 2020 dhe u zëvendësua nga Vjosa Osmani, e cila zyrtarisht mori detyrën e presidentes së vendit në prill të vitit 2021.

 Makroekonomia

Rritja e PBB-së: Sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), PBB-ja e Kosovës pritet të rritet me 3-4% në vitin 2022 në mungesë të ndonjë befaise negative të lidhur me pandeminë, pas një rritjeje reale të parashikuar prej 7-8% në vitin 2021.

Në vitin 2021, Kosova përjetoi një rimëkëmbje shumë më të shpejtë sesa pritej më parë. Motori kryesor pas rimëkëmbjes më të shpejtë ishte rikthimi i diasporës në Kosovë që i dha hov të madh shërbimit të eksporteve të Kosovës dhe remitancave joformale.

Ministrja e Ekonomisë së Kosovës, Artane Rizvanolli, ka parashikuar se rritja e PBB-së në vitin 2021 mund të jetë edhe më e lartë sesa  parashikimi prej 7.9% i përfshirë në rishikimin e buxhetit, duke arritur ndoshta në 10%.

Rritja e PBB-së për vitin 2022 do të vijë pjesërisht nga momentumi i fortë ekonomik i vitit 2021, sipas FMN. Aktiviteti ekonomik do të mbështetet gjithashtu nga vazhdimi i zgjerimit të kredisë së brendshme dhe lehtësimi i politikës fiskale, ndonëse madhësia e kësaj të fundit do të varet nga kapaciteti për ta rritur përthithjen e projekteve investuese të financuara nga jashtë. Rritja e shpejtë e rasteve në gusht të vitit 2021 është një kujtesë se mutacionet e reja të virusit vazhdojnë të jenë rreziku kryesor negativ. Në këtë drejtim, kapaciteti rezervë ende i ulët i spitaleve mund të rezultojë në nevojën për t’i rinovuar kufizimet e lëvizshmërisë nëse rastet rriten përsëri. Nga ana pozitive, zbatimi i një programi ambicioz të masave të qeverisë mund të rezultojë me rritje më të lartë, si dhe vazhdimin e mbështetjes së jashtëzakonshme nga diaspora, e cila parashikohet të ulet disi në projeksionin bazë të FMN-së.

Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) ka parashikuar rritje prej 4.5% për vitin 2022. Sipas BERZH, rreziqet kryesore për perspektivën lidhen me pandeminë dhe dobësitë e mundshme në sektorin e jashtëm.

Mjedisi i jashtëm: Deficiti i llogarisë aktuale të Kosovës parashikohet nga FMN-ja të ngadalësohet në 6.7% të PBB-së në vitin 2022 nga 7.9% e PBB-së në vitin 2021.

Projektbuxheti për vitin 2022 synon ta konsolidojë rigjallërimin ekonomik, të sigurojë qëndrueshmërinë e financave publike, ta riorientojë ekonominë drejt prodhimit dhe eksporteve, si dhe ta mbështesë punësimin dhe zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik.

Importet e Kosovës zvogëlojnë eksportet e saj, me vendin që raportoi një deficit tregtar prej 2.82 miliardë eurosh në vitin 2020, 9.3% më pak nga një vit më parë. Hendeku tregtar i Kosovës u zgjerua me 39.7% në vit në 3.15 miliardë euro në dhjetë muajt e parë të vitit 2021. Hendeku tregtar filloi të rritet me shpejtësi nga shkurti i vitit 2021.

Sipas Bankës Botërore, në vitin 2021 eksportet e mallrave vazhduan zgjerimin dhe diversifikimin gradual nga viti 2020. Megjithatë, presionet e rëndësishme inflacioniste, kryesisht nga çmimet më të larta të importit, mund të jenë të dëmshme për një rikuperim më të fortë të investimeve private.

Indeksi i Çmimeve të Importit të Kosovës (IÇIMP) u rrit me 6.9% në vit në tremujorin e tretë të vitit 2021, duke u ngadalësuar nga një rritje prej 7.7% në vit në tremujorin e kaluar.

Kurti i ka cituar statistikat e Bankës Botërore që tregojnë se rreth 78.5% e kompanive prodhuese në Kosovë përdorin materiale, inpute apo furnizime të tjera me origjinë të huaj dhe mesatarisht 47.4% e totalit të inputeve importohen.

“Ky është një mesazh i qartë për nevojën e riorientimit të ekonomisë drejt prodhimit dhe eksportit dhe drejt zhvillimit të qëndrueshëm”, tha Kurti.

Sipas Bankës Botërore, importet pritet të rriten me mbi 30% në vitin 2021 për ta përmbushur rimëkëmbjen e konsumit, eksporteve dhe investimeve, me eksportet e mallrave që rriten me 35%. Megjithëse rritja e eksporteve pritet ta tejkalojë rimëkëmbjen e importeve, pasi importet rriten nga një bazë më e lartë, deficiti aktual parashikohet të arrijë në 8.5% të PBB-së, nga 7% në 2020. Në të njëjtën kohë, investimet e huaja direkte, të nxitura nga riatdhesimi i dividentëve më të lartë, pritet të bjerë nga 4.1 në 3.8% të PBB-së.

Inflacioni dhe politika monetare: Inflacioni i Kosovës pritet të rritet në rreth 5% nga viti në vit deri në fund të vitit 2021, për shkak të çmimeve më të larta të energjisë dhe ushqimeve. Presionet inflacioniste pritet të mbeten të qëndrueshme deri në mesin e vitit 2022 dhe gradualisht të zbuten më pas. Sipas FMN-së, inflacioni mesatar shihet duke u përshpejtuar në 3.6% në 2022 nga 3.1% në 2021.

Kurti bëri të ditur se qeveria është duke përgatitur një paketë masash që do t’i ndihmojnë qytetarët që më lehtë t’i tejkalojnë vështirësitë financiare të shkaktuara nga rritja e çmimeve.

Banka Botërore tha se presionet inflacioniste u rritën ndjeshëm gjatë vitit 2021, në përputhje me tendencat globale, duke krijuar sfida për investimet private. Inflacioni i çmimeve të konsumit, i nxitur kryesisht nga çmimet më të larta të importit, pritet të arrijë një mesatare vjetore prej afër 3.5% në 2021 dhe të ngadalësohet në 1.8% në 2022.

Prodhimi industrial: Prodhimi në industrinë përpunuese të Kosovës u rrit me 3.3% vjetore në tremujorin e tretë të vitit 2021, duke u ngadalësuar ndjeshëm nga një rritje prej 43.6% në tremujorin e kaluar, sipas të dhënave më të fundit të zyrës së statistikave. Kjo pasqyron bazën e ulët në 2Q20, për shkak të masave të bllokadës së pranverës 2020.

Prodhimi në sektorin e minierave u rrit me 111.5% në vit në tremujorin e tretë të 2021, pas një rritjeje prej 12.7% në vit në tre muajt e mëparshëm.

Sektori i minierave është një kontribuues i rëndësishëm në ekonominë e Kosovës pasi që Kosova ka rezerva të linjitit dhe depozitave të metaleve dhe mineraleve.

Prodhimi në sektorin e energjisë elektrike, gazit dhe ajrit të kondicionuar u rrit me 36,9% në vit në tremujorin e tretë të vitit 2021, pas një rritjeje prej 9,6% në tremujorin e dytë të vitit  2021.

Prodhimi në furnizimin me ujë dhe menaxhimin e mbetjeve u rrit me 72.9% me bazë vjetore, pas një rritjeje prej 75.2% në vit në tremujorin e kaluar.

Indeksi i çmimeve të prodhimit (IÇP) në Kosovë u rrit me 6.9% vjetore në tremujorin e tretë të vitit 2021, duke u përshpejtuar ndjeshëm nga një rritje prej 3.6% në vit në tremujorin e kaluar, sipas të dhënave të zyrës së statistikave.

Pas rënies për pjesën më të madhe të vitit 2020, IÇP filloi të rritet që nga tremujori i katërt i vitit 2020 dhe përshpejtoi ritmin e rritjes në tre tremujorët e parë të vitit 2021.

Indeksi u rrit me 4% nga tre muajt e mëparshëm në tremujorin e tretë të vitit 2021, pasi u rrit me 0.4% në tremujorin e dytë.

Në terma vjetorë, Kosova ka shënuar rritjen më të madhe të IÇP-së në furnizimin me energji elektrike, gaz, avull dhe ajër të kondicionuar (17%), prodhimin e metaleve (12.1%), mobiljeve (9%), produkteve metalike (4.7%) dhe goma dhe plastika (4.7%). Rritja u kompensua më së shumti nga rënia e çmimeve të prodhimit të lëkurës (-3,3%) dhe grupit të xeheve të tjera (-0,8%).

Ekonomia reale 

Shitja me pakicë: Shitjet nga shitësit e ushqimeve, pijeve dhe duhanit në Kosovë kanë shënuar rënie me 2.8% në vit në tremujorin e dytë të vitit 2021, pas rënies me 14.6% në vit në tremujorin e kaluar, sipas të dhënave të agjencisë së statistikave.

Shitjet e ushqimeve, pijeve dhe duhanit në dyqane të specializuara kanë rënë nga viti në vit për gjashtë tremujorë radhazi që nga tremujori i parë i vitit 020 me shpërthimin e pandemisë së koronavirusit.

Krahasuar me tremujorin e mëparshëm, shitjet e ushqimeve, pijeve dhe duhanit në dyqane të specializuara u rritën me 5.8% në tremujorin e dytë të vitit 2021, duke përmbysur një rënie prej 36.7% në tremujorin e parë.

Bankat: Sipas FMN-së, sektori bankar i Kosovës mbetet elastik në përgjithësi. Mbrojtësit e kapitalit dhe likuiditetit janë të fortë dhe kreditë e këqija (NPL) janë të ulëta, megjithëse përmirësimi në shumë tregues të shëndetit financiar është pjesërisht i lidhur me reagimin e politikave ndaj pandemisë. Pavarësisht mungesës së rreziqeve sistematike, ka hendeqe dobësish që ndërlidhen me rritjen e shpejtë të kreditimit për sektorin e ndërtimit nga bankat më të vogla.

Edhepse sipas parashikimeve të FMN-së, ekonomia kosovare kishte një rënie prej 6% për shkak të COVID-19 në vitin 2020, sektori bankar mbetet i mirëkapitalizuar dhe fitimprurës. Raporti vlerëson se shërbimet financiare dhe kreditimi bankar janë përmirësuar ndjeshëm viteve të fundit. Në mars të vitit 2021, kreditë me probleme ishin në nivelin 2.7%, ndërsa normat e interesit ranë ndjeshëm, nga një mesatare prej 12.7% në vitin 2012 në një mesatare prej 3.1% në mars të vitit 2021. Në përgjithësi, kreditë e këqija të Kosovës mbeten më të ulëtat në rajonin e Ballkanit Përendimor.

Sipas Bankës Qendrore të Kosovës, kreditimi bankar vazhdon të jetë një burim shumë i rëndësishëm dhe i qëndrueshëm i financimit të sektorit privat në vend. Vlera e kredive bankare kishte arritur në 3.57 miliardë euro deri në shtator të vitit 2021, duke shënuar një rritje vjetore të ndjeshme prej 12.2% në vit. Megjithatë, përkundër trendit të kënaqshëm të rritjes së kreditimit bankar, konsiderohet se niveli i ndërmjetësimit financiar në Kosovë vazhdon të jetë nën mesataren e vendeve të rajonit, gjë që tregon se, në raport me madhësinë e ekonomisë, ekziston hapësirë e mëtejshme për zgjerimin e aktivitetit kreditues.

Industria: Banka Botërore thotë se në periudhën afatmesme, ekziston një nevojë urgjente për t’i fokusuar politikat në trajtimin e kufizimeve për rritjen e produktivitetit më të lartë dhe investimin në kapitalin njerëzor. Kosova duhet të rritet përtej potencialit të saj aktual për të arritur standarde më të larta jetese dhe zhvillim më gjithëpërfshirës. Kështu, reformat duhet të fokusohen në forcimin e stabilitetit makroekonomik dhe qeverisjes së shëndoshë, rritjen e produktivitetit të firmave, rritjen e produktivitetit të fermave, rritjen e kapitalit njerëzor dhe rritjen e eksporteve, konkurrencës dhe investimeve private, veçanërisht investimeve të huaja direkte.

Energjia dhe Fuqia: Kosova mbështetet shumë në prodhimin e energjisë elektrike nga termocentralet (TEC), por shpesh përballet me krizë energjetike për shkak të Termocentraleve të vjetruara, të cilat vazhdimisht kanë nevojë për riparim. Ky sektor është futir në vitin 2022 në një gjendje krize dhe qeveria ka bërë të ditur me 24 dhjetor se vendi do të përjetojë 60 ditë ndërprerje të planifikuara ditore të energjisë pas njoftimit nga ana e qeverisë të ndërmarrjes së masave emergjente për ta përballuar krizën energjetike.

Qeveria ka deklaruar se për shkak të rritjes së konsiderueshme të konsumit të energjisë elektrike, prodhimit të pamjaftueshëm të energjisë në vend dhe krizës globale energjetike që ka rezultuar në rritjen enorme të çmimit të energjisë elektrike në tregun ndërkombëtar, sistemi energjetik i Kosovës po përballet me vështirësi të mëdha.

Vështirësitë në furnizimin me energji elektrike kanë ndodhur sidomos gjatë dhjetorit të vitit 2021 për shkak të avarive në njësitë e termocentralit Kosova B dhe rritjes së ndjeshme të konsumit të energjisë elektrike.

Prodhimi i energjisë elektrike në Kosovë nga termocentralet arriti në 1,358 Gëh në tremujorin e tretë të vitit 2021, duke rënë për 11.7% nga një vit më parë, pasi u rrit me 15% në vit në tremujorin e kaluar. Prodhimi i hidrocentraleve u ul me 4.9% në vit në 41.1 Gëh në tremujorin e tretë të vitit 2021. Prodhimi i qymyrit në Kosovë arriti në 1.884 milionë ton në periudhën në shqyrtim, diç më pak nga 1.897 milionë ton të prodhuar një vit më parë.

 Qeveria e Kosovës është duke hartuar një Strategji Kombëtare të Energjisë 2020-2031, që do të sigurojë një tranzicion energjetik sipas të cilit planifikon dekarbonizimin deri në vitin 2050. Kjo do të jetë strategjia e parë energjetike e bazuar në të dhënat e përpiluara nga ekspertët.

Kjo strategji do të sigurojë ruajtjen e sigurisë energjetike, çmimet e përballueshme për konsumatorët, rritjen e përdorimit të energjisë së pastër dhe sigurimin e integrimit rajonal të tregut të energjisë.

FMN ka bërë të ditur se ulja e ndotjes dhe emetimeve kërkon prodhim më të pastër të energjisë elektrike. Vendosja e filtrave në ‘Kosovën B’, në bashkëpunim me BE-në, mbetet prioritet në këtë fushë.

Sektori i ndërtimit: Indeksi i kostos së ndërtimit të Kosovës (IKN) u rrit me 15.2% vjetore në tremujorin e tretë të vitit 2021, duke u përshpejtuar nga një rritje prej 12.1% në tremujorin e kaluar, tregojnë të dhënat e Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK). Kjo ishte rritja më e madhe e IKN-së në Kosovë ndonjëherë. Në vitin 2020, indeksi u rrit vetëm në tremujorin e katërt.

Rritja e indeksit është vërejtur kryesisht në kategoritë materiale (20.5%), energji (17%), shpenzime të tjera (4.3%), makineri (3.4%) dhe paga (2.3%). Rritja e çmimeve është neutralizuar kryesisht nga rënia e çmimeve të transportit (-2.8%).

Sektori i ndërtimit u rrit me 27.3% në vit në tremujorin e dytë të vitit 2021, i cili ishte ndër rritjet më të mëdha të çdo sektori të ekonomisë.

Në buxhetin e vitit 2022 janë ndarë mjete për ndërtimin e rrugës që çon nga qyteti i Prizrenit në Tetovë, Maqedoninë e Veriut.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti pret që ndërtimi i autostradës Prishtinë-Podujevë të përfundojë në vitin 2022. Zgjerimi i autostradës Prishtinë-Podujevë ka filluar në vitin 2016 dhe është dashur të përfundojë brenda trei viteve. Megjithatë, edhe pse kanë kaluar pesë vjet, ndërtimi i rrugës nuk ka përfunduar për shkak të vështirësive që ndërlidhen me shpronësimet.

Sektorët kryesorë: Ndërtimi përbën pothuajse 60% të aktivitetit të investimeve private në Kosovë. Struktura sektoriale e investimeve të huaja direkte (IHD) në Kosovë dominohet nga patundshmëria. Në nëntë muajt e parë të vitit 2021, IHD-të arritën në 389 milionë euro, nga të cilat 265 milionë euro shkuan për aktivitetet e pasurive të paluajtshme.

Buxheti dhe Borxhi

Buxheti i Kosovës për vitin 2022 parasheh pakon më të lartë dhe më të plotë të shpenzimeve deri më tani.

Të hyrat buxhetore pritet të arrijnë në 2.36 miliardë euro, që paraqet një rritje vjetore prej 15%, sipas ministrisë së financave.

Projektbuxheti për vitin 2022 synon ta konsolidojë rigjallërimin ekonomik, të sigurojë qëndrueshmërinë e financave publike, të riorientojë ekonominë drejt prodhimit dhe eksporteve, si dhe ta mbështesë punësimin dhe zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik.

Më konkretisht, buxheti parashikon investime në arsim, duke ndërtuar kopshte të reja dhe arsim falas për të gjithë nxënësit. Për më tepër, buxheti i vitit 2022 synon t’i ndihmojë grupet e margjinalizuara të qytetarëve dhe ta mbështesë krijimin e vendeve të reja të punës dhe bizneset start-up.

Sa i përket sistemit shëndetësor, buxheti i vitit 2022 parashikon 24 milionë euro shtesë për sigurimin e barnave esenciale.

FMN ka deklaruar se megjithëse forca e rimëkëmbjes së vazhdueshme ekonomike sugjeron që politika fiskale duhet t’i rikthehet rregullit fiskal duke filluar nga viti 2022, buxheti duhet të përfshijë një ndarje për shpenzimet emergjente nëse koronavirusi do të reagojë sërish. Për më tepër, tamponët fiskalë plotësisht të rimbushur ofrojnë një mundësi për të inicuar procesin për marrjen e një vlerësimi për letrat me vlerë të borxhit publik të Kosovës, i cili me kalimin e kohës mund ta zgjerojë madhësinë dhe likuiditetin e tregut të borxhit publik. Nga ana tjetër, bërja e buxhetit më pro-rritjes kërkon përmirësimin e përbërjes, efektivitetit dhe efikasitetit të shpenzimeve.

Ndërkohë që siguria, mbrojtja dhe infrastruktura rrugore përbëjnë një pjesë të madhe të buxhetit të investimit, rreziqet negative kërkojnë përkushtimin e burimeve të synuara për të rritur pjesën e ekonomive familjare dhe shkollave me qasje në kompjuterë dhe zgjerimin e infrastrukturës spitalore, paralajmëroi FMN. Mbajtja dhe konsolidimi i fitimeve të fundit në formalizimin e aktivitetit ekonomik kërkon gjykata komerciale më të shpejta dhe më efektive dhe përpjekje të vazhdueshme për ta përmirësuar politikën dhe administratën tatimore si dhe rritjen e pagesave elektronike.

Sipas Bankës Botërore, deficite më të larta fiskale ka të ngjarë të bëhen për shkak të një përshpejtimi të mundshëm të rritjes së shpenzimeve publike në afat të mesëm. Të ardhurat publike dhe shpenzimet publike parashikohen të rriten mesatarisht me 4% dhe 7.6% në vit në periudhën afatmesme, duke nxitur një rritje të nivelit të deficitit fiskal krahasuar me vitin 2021. Rritja e të ardhurave publike do të ngadalësohet, kryesisht për shkak të mungesës së kontribuesve jo të rregullt, si të ardhurat nga dividentët, dhe për shkak të një ngadalësimi të rritjes së importeve dhe inflacionit në krahasim me vitin 2021. Rritja e shpenzimeve do të ushqehet nga një përshpejtim i shpenzimeve për investime publike, por edhe nga rritja e shpenzimeve aktuale të nxitura nga zbatimi i Plani i Ringjalljes Ekonomike. Si rezultat, nivelet e deficitit fiskal pritet të rriten nga viti 2021 në një mesatare prej 2% të PBB-së në periudhën afatmesme. Me disponueshmërinë e kufizuar të të ardhurave të privatizimit në periudhën afatmesme, deficiti parashikohet të financohet kryesisht nëpërmjet borxhit të ri të brendshëm dhe borxhit të jashtëm koncesionar. Borxhi publik dhe i garantuar publikisht në raport me produktin parashikohet të rritet nga 23.2% në 2021 në 27.8% deri në fund të vitit 2023.

Tregjet

Kosova nuk ka bursë.

Ka disa kompani të listuara ndërkombëtarisht që ofrojnë ekspozim ndaj Kosovës, të tilla si Fox Marble, kompani kjo me bazë në Londër, që merret me përpunimin e gurit dhe marketingun e gurëve të dimensioneve, e listuar në tregun AIM të Bursës së Londrës, dhe Beoëulf Mining, e listuar në AIM në Londër dhe Spotlight në Suedi.  Beoëulf është një kompani kërkimore dhe zhvillimi e regjistruar në Mbretërinë e Bashkuar e fokusuar në Nordik, e cila ka 46.1% interes në Vardar Minerals Ltd, një kompani kërkimore e regjistruar në Mbretërinë e Bashkuar me fokus në Ballkan.

bne IntelliNews është një kompani mediatike biznesi e cila publikon lajme që ndërlidhen me biznesin dhe të dhëna për tregjet në zhvillim. Selia e saj është në Berlin.