Mësymja e Kuvendit me “influencerë”

“S’ka rëndësi sfondi politik e as kualifikimi arsimor- rëndësi ka sesa je i ndjekur nga publiku”. Kjo moto u shkon përshtati partive të mëdha politike të cilat qysh në dhjetëditëshin e dytë të këtij muaji do të nisin zyrtarisht garën për të zënë sa më shumë ulëse në Kuvendin e Kosovës. Secila prej tyre është përkujdesur që në zgjedhjet të cilat do të mbahen me 9 shkurt 2025, të ofrojë brenda vetës figura që kanë numër të madh ndjekësish në rrjetet sociale apo që janë figura të njohura mediatike.

Partia që në zgjedhjet e vitit 2021 ka dalë e para në vend- Lëvizja Vetëvendosje i hapi derën këngëtares Edona Llalloshi, jo sa për “sy e faqe”, por duke e nderuar me një pozitë brenda njëzetëshes në listën prej 110 kandidatëve që synojnë të bëhen deputetë në “Zgjedhjet 2025”. Këngëtarja që merrte pjesë në fushatat e Lidhjes Demokratike të Kosovës, në kohën kur ishte gjallë Ibrahim Rugova, zgjodhi të futet në një parti me orientim krejt të kundërt me LDK-në. Përqafoi politikën e majtë!

Disa muaj para se t’i futet karrierës politike, në një emision televiziv ajo e ka thënë haptas se ish-presidentin e ndjerë, Ibrahim Rugova, e konsideron si politikanin më të madh shqiptar. “Unë e kam një person shumë të veçantë që kam pas fatin ta njoh për së afërmi. Është i vetmi politikan që unë e kam përcjell gjatë gjithë fushatave të tij. Presidenti historik dr. Ibrahim Rugova. Kemi qenë disa herë në takim, në rezidencën e tij, me ftesën e tij dhe herën e fundit kur e kam taku më kujtohet çka me ka thënë ‘ju jeni artistë dhe mos iu ndani kurrë artit’” – qe shprehur në emisionin “Oksigjen”, këngëtarja e hitit “Simpatia”, e kënduar me kryetarin aktual të PDK-së, Memli Krasniqi.

Për kryetarin e Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti, vlerësimi i Llalloshit për Rugovën nuk dihet nëse ka quar peshë, por ajo që dihet është se ai ka shfaqur pretendimin se me këtë këngëtare do të garojnë “për fitoren e madhe”. “Me Edonën do të jemi edhe më të përkushtuar ndaj artit e kulturës”, ka thënë Kurti, një fjali të përngjashme me atë të Rugovës, megjithëse mesazhi i këtij të fundit, mbase mund të kuptohet se “artistët duhet t’i qëndrojnë besnik artit, jo të përfshihen në politikë”.

Rekrutimet e LVV-së nuk përfunduan me Edona Llalloshin. Kjo parti i bëri vend në listë të kandidatëve edhe një figure nga sporti: Bylbyl Sokolit. “Profesori universitar, trajneri i futbollit me licencë nga UEFA, ish futbollisti i njohur Bylbyl Sokoli u bë pjesë e listës së fitores … Përvoja dhe dija profesionale është vlerë e shtuar për qeverisjen tonë të ardhshme që edhe më tej do ta ketë sportin prioritet shtetëror”, ka thënë Kurti kur e ka prezantuar atë që njihet edhe si “profa i futbollit”. Në parafushatë, lideri i LVV-së e nxori në publik edhe një foto me ish-futbollistin, Lorik Cana. Në postimin e tij mes tjerash tha se me Canën ka folur për “punët e mira që po bëjmë në sport”.

“Mos ja bo vetes rrafsh!”

Lidhja Demokratike e Kosovës ka ndjekur pothuajse të njëjtën qasje në aspektin e përfshirjes së “influencerëve” në fushatë parazgjedhore. 

Lideri i kësaj partie, Lumir Abdixhiku, “befasoi” kur e paraqiti krah vetës Lumbardh Salihun, një figurë që u bë e njohur për publikun kosovarë me pjesëmarrjen në “Big Brother”, një show televiziv që organizohet në njërin prej mediumeve vendëse. Abdixhiku shkruante për të më 24.10.2024 se një vit pasi Salihu ‘ia fitoi zemrën Kosovës’ përmes këtij show tani i bashkohet LDK-së ‘për të ardhmen e vendit që e do aq shumë’. Ndryshe nga Llalloshi që dikur ka marrë pjesë në fushatat e LDK-së e tani i është bashkuar LVV-së, Salihu është i biri i një politikani që ka qenë pjesë e LVV-së, kurse vet i është bashkuar LDK-së.

Abdixhiku e mori në ekip edhe Lulzimin, të atin e futbollistit të njohur, Edon Zhegrova. Për të rritur ndikimin në publik, në videon e njoftimit të Lulzimit si kandidat për deputet, kandidati për kryeministër nga LDK-ja, shfaqet duke e thirrur në telefon Edonin, i cili gjatë bisedës  e uron babanë e tij për aderimin në LDK.

Një nga shembujt e përdorimit të influencerëve në fushatë nga kjo parti është edhe seria e videove: “Mos ja bo vetes rrafsh!”.

Deri tani, LDK ka publikuar disa episode me tema nga arsimi, shëndetësia, infrastruktura, sporti e papunësi, ku rolin e luan aktori, Lulzim Bucolli.

Pothuajse e njëjta situatë, veçse me akterë të tjerë është shfaqur në Partinë Demokratike të Kosovës.

Influenca e tërthortë

Kandidati për kryeministër nga partia që në zgjedhjet e fundit është renditur e dyta, Bedri Hamza, më 24.11.2024 u takua me futbollistin Granit Xhaka. Në postimin e tij, ai foli për Xhakën si një djalë punëtor, modest e kampion. Duke e përdor në video lojtarin e kombëtares së Zvicrës, përkatësisht “yllin e Bayer Leverkusen-it”, Hamza premtoi se do të punoj që çdo i ri të mund ta realizoj potencialin e tij. Si simbolikë në garën zgjedhore, numri të cilin Xhaka e mban në fanellë i është lënë babait të tij, Ragipit, në listën e kandidatëve për deputetë.

Pa futbollistë në listë të kandidatëve për deputetë nuk ka mbetur as Koalicioni për Familjen. Atyre u është bashkuar Mërgim Mavraj, dikur lojtar i kombëtarës së Shqipërisë. “Ai [Mërgimi] si një luftëtar i pashoq në fushën e gjelbër, mbrojti me nder ngjyrat kuq e zi në kampionatin evropian, në vitin 2016, kur Shqipëria për herë të parë arriti të kualifikohej në një turne të madh ndërkombëtar, duke e blinduar mbrojtjen e kombëtares”, u mburrë Koalicioni për Familjen me rastin e aderimit të Mavrajt në grupimin e tyre politik. Për të u tha se pavarësisht se është në mërgim, “mbrojtjen e familjes e sheh si pjesë të pandashme të indentitetit dhe vlerave me të cilat është rritur dhe brumosur”.

Partitë politike u hapen edhe për figura nga shoqëria civile dhe për figura janë bërë të njohura nga debatet televizive. Derisa AAK-ja e futi në listë Arton Demhasajn, LVV-ja i bëri vend Gazmir Racit.

Futja e influencerëve në lista zgjedhore megjithatë nuk është ndonjë risi në politikën kosovare.

Sefte e kishte bërë PDK-ja në zgjedhjet e para të organizuara pas luftës në Kosovë, duke e futur në listë këngëtarin Sabri Fejzullahu. Ndonëse zëri në Kuvend nuk i shkoi siç i shkon në të kënduar, në historinë parlamentare ai mbetet si deputet i legjislaturës së parë të Kuvendit (2001-2004).

Më pas, vet kryetari i tanishëm i PDK-së, Memli Krasniqi, nga muzika kaloi në politikë. Para se ta bënte këtë kapërcim, ishte reper. Me aktivizmin politik ai ka arritur të siguroj disa herë ulëse në Kuvendin e Kosovës, sikundër që kishte arritur ta marr besimin e ish-kryeministrit, Hashim Thaçi, për të drejtuar Ministrin e Kulturës, nga shkurti 2011 deri në dhjetorin e vitit 2014. Në kabinetin e tij, Krasniqi e kishte angazhuar edhe këngëtarin e “Etno Engjujve”, Genc Prelvukaj, si këshilltar. Tash, të dy, janë bashkë në listën e kandidatëve të PDK-së, për zgjedhjet parlamentare 2025.

Nga karriera e këngëtarit në atë të politikanit kishte kaluar edhe Labinot Tahiri. Ai ia doli të bëhet deputet në kuadër të Aleancës Kosova e Re në vitet 2017-2019. Ngjashëm, edhe Adriana Matoshi, si aktore e njohur kosovare, në vitin 2021 arriti të bëhet deputete e LVV-së. Derisa po e përmbyll mandatin në legjislaturën e tanishme, ajo synon ta rimarr mandatin edhe në legjislaturën e re. Nga aktrimi, politikës i ishte kthyer edhe Adem Mikullovci, i cili u nda nga jeta më 15 shtator 2020. Mikullovci që mori besimin e qytetarëve për t’i përfaqësuar në Kuvend, ishte edhe delegat në kohën e shpalljes së Deklaratës së 2 Korrikut, më 1990, me anë të së cilës Kosova definohej si Republikë. E njohur si këngëtare, edhe Eliza Hoxha, prej vitesh është përcaktuar të angazhohet në politikë. Ajo është deputete e PDK-së qe disa mandate dhe sërish pretendon të mbetet pjesë e Kuvendit pas “Zgjedhjeve 2025”.

Ndikimi i rrjeteve sociale në përcaktimin e votës

Rekrutimi i “influencerëve” nga partitë politike bëhet për shkakun se ata janë aktivë në platformat e rrjeteve sociale: Facebook, Instagram, YouTube e TikTok, të cilat janë kanale të fuqishme për shpërndarjen e mesazheve te audienca e gjerë.

Eksperti i rrjeteve sociale, Dardan Hasku, tërheq vëmendjen se përdorimi i internetit dhe i rrjeteve sociale në Kosovë është shumë i madh. Në një periudhë, siç thotë ai, ky përdorim ka qenë më i shtrirë tek të rinjtë, ndërsa tani pothuajse nuk ka dallim. Madje, sipas tij, një pjesë e konsiderueshme e masës “edhe informacionin e parë tashmë e merr në rrjetet sociale”.

“Kjo ndikon padyshim që partitë të investojnë në këtë drejtim, si me prezencë, reklama me pagesë, por padyshim edhe me kandidatë që ato vlerësojnë se mund të kenë prezencë e ndikim në këto platforma”, thotë ai për Kallxo.com.

Duke qenë se gara mes kandidatëve është “shumë e ngushtë dhe e ashpër”, Hasku thekson se çdo detaj padyshim që ndikon në marrjen e votave- duke përfshirë edhe vet rrjetet sociale.

“Kemi rastin e Rumanisë ku një kandidat i panjohur më herët, vetëm me prezencë në TikTok doli i pari në zgjedhjet presidenciale, ose rastin e Trumpit në 2016, fitorja e të cilit ndikoi që platformat e rrjeteve sociale të shtrëngojnë politikat karshi prezencës së partive e politikanëve në to”, shpjegon Hasku.

“Pra, jetojmë në një kohë ku rrjetet sociale janë ndoshta prej gjërave që e kanë ndikimin më të madh në vendimmarrjen e njerëzve në shumë sfera, duke përfshirë edhe zgjedhjet”, shprehet ai.

Por, profesori i shkencave politike në UBT, Dritëro Arifi, thotë se krijimi i listave për deputetë me figura nga arti,  muzika, sporti, tregon më shumë një politikë të improvizuar, kinse për të treguar se “ja lista jonë u pasurua me emra” të njohur, por askush nuk flet për përmbajtjen, se cila është politika që i përbashkon këto figura brenda një partie dhe çfarë qëllimi synojnë të arrijnë për shkak të “kësaj apo asaj politike”.

“Prandaj, kjo tregon se nuk ka të bëjë aspak me cilësinë e as analizën e listave, gjë që do duhej të merrte një kohë më të gjatë, por më shumë ka të bëjë me sasinë se sa figura mund t’i ketë një parti në listë. Ky improvizim nuk do të prodhojë asnjë politikë pozitive”, thotë ai.

Pavarësisht sesa mund të kenë ndikim kandidatët në rrjetet sociale, sipas tij, kjo nuk do të thotë që votuesit i besojnë atij ose asaj kandidateje, “sepse në fund të ditës, votuesit tradicional nuk janë ndjekës të mëdhenj të rrjeteve sociale, por ata votojnë në bazë të perceptimit për një kandidat apo për një parti”.

“Sipas të gjitha matjeve vetëm 20 për qind të grup moshave nga 18 deri në 25 vjeç janë më të fokusuar në rrjetet sociale. Kështu që vetëm te ky 20 përqindësh mund të kenë ndikim figurat e tilla”, thotë politologu Arifi.

Bazuar në të dhënat e fundit të publikuara nga Agjencia e Statistikave e Kosovës, rezulton se në vitin 2023 rreth 98,6% të ekonomive familjare kanë pasur qasje në internet nga shtëpia apo banesa. Të dhënat tregojnë se përdorimi i internetit nga femrat dominon me 51,7%, krahasuar me meshkujt me 48,3%.

Në listën e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve janë të regjistruar 2,047,148 votues – shtetas të Kosovës. Numri i votuesve të rinj, të cilët do të votojnë për herë të parë më 9 shkurt 2025 është 209,878.