Zëvendësndihmës Sekretari i Shtetit i ShBA-së Hoyt Yee gjatë vizitës së kaluar në Shkup - Foto: MIA
Presidenca Trump Nuk e Ka Ndryshuar Politikën e ShBA në Ballkan
Që nga zgjedhja e presidentit amerikan Donald Trump, politika e jashtme e vendit ka qenë e çrregullt. Me deklaratat e tij të çoroditura, sjelljen shpërfillëse ndaj NATO-s dhe aleatëve të tjerë tradicionalë, përçmimin haptazi të BE-së dhe preferencës për autokratë, niveli i pasigurisë gjeopolitike ka qenë më i larti në këto dekada presidentësh amerikanë.
Departamenti Amerikan i Shtetit nuk ka bërë ende emërime të rëndësishme, përfshirë Ndihmës Sekretarin e Shtetit për Çështjet Europiane dhe Euroaziatike, një post të cilin e mbajti Victoria Nuland gjatë Administratës Obama.
Në këtë mungesë të politikës së qartë në Ballkan nga administrata Trump kanë fituar më shumë peshë deklaratat kontraverse të kongresmenëve, siç është një kërkesë e Dana Rohrabacher nga Dhoma e Përfaqësuesve që nuk e konsideronte Maqedoninë shtet apo Rand Paul në Senat që kundërshton anëtarësimin e Malit të Zi në NATO. Së fundmi, janë shkruar dy letra nga kongresmenët konservatorë të cilët dyshojnë se ndihma e ShBA-së po përdoret nga projektet e rrjetit të Shoqërisë së Hapur.
Maqedonia ngriti pyetjen e rëndësishme nëse këto deklarata reflektonin politikat aktuale të administratës apo kanë qenë produkt i lobimit.
Disa artikuj gjithashtu u publikuan nga njerëzit që e konsiderojnë veten ekspertë të Ballkanit, që argumentuan për një rishqyrtim të kufijve, si Timothy Less për Foreign Affairs dhe John Schindler që shkroi për gazetën e vjetër të Jared Kushner, the Observer.
Javët e fundit duket se i kanë larguar këto shqetësime.
Në fillim, Senati mbështeti anëtarësimin e Malit të Zi në NATO me 97 me 2 vota, një shumicë dërrmuese dhe e qartë, pavarësisht përpjekjeve të konsiderueshme të Rusisë për të penguar procesin.
Menjëherë më pas, Zv.Ndihmës Sekretari i Shtetit Hoyt Yee vizitoi Ballkanin dhe bëri progres të shpejtë.
Vizita e tij ishte thelbësore në “bindjen” e presidentit maqedonas Ivanov t’i jepte liderit të opozitës dhe përfaqësuesit të shumicës në Parlament një mandat për formimin e Qeverisë së re pas muajsh ngërçi.
Për më tepër, ai ndihmoi në arritjen e një marrëveshje në Shqipëri ku PD e opozitës kishte kërcënuar me bojkot zgjedhor.
Pavarësisht se me një president që nuk i ka të qarta angazhimet ndaj NATO-s, Aleancës Euro-Atlantike edhe pas vizitës së tij në Bruksel, ShBA-ja ka qenë më efektive se BE-ja.
Pavarësisht një serish vizitash të nivelit të lartë në Maqedoni, përfshirë Donald Tusk, Federica Mogherinin dhe Johannes Hahn, asnjë prej këtyre përpjekjeve nuk rezultuan në zgjidhje të krizës dhe presidenti Ivanov madje refuzoi ta takonte komisionerin Hahn.
Pra, e ka rifituar SHBA-ja drejtimin e saj?
Sukseset e fundit sugjerojnë se politika amerikane në Ballkan do të vazhdojë ashtu siç ka qenë nën administratën e Obamës, e përshkruar gjerësisht si “udhëheqje nga mbrapa”, që nënkupton mbështetje në politikën e BE-së në rajon dhe parandalim i krizave dhe mbështetje në përpjekjet për reforma.
Shpresa e disave në rajon që administrata Trump të ndryshonte politikën nuk ishte kurrë më shumë se një ëndërr.
Trump qartazi nuk është i interesuar për politikën e jashtme dhe në rastet që është ato janë çështje të mëdha me rëndësi të drejtpërdrejtë për SHBA-në.
Mosinteresimi mbështet status quo-në dhe punën e profesionistëve. Caktimi i personave të munguar në Departamentin e Shtetit dhe Sekretarit të Shtetit, si dhe i diplomatëve profesionistë nuk ka gjasa të çojë në një ndryshim strategjik të politikës në Ballkan.
Roli i Rusisë në rajon si një fuqi që mbështet erozionin e integrimit euroatlantik në rajon ka qenë thelbësor në nxitjen e angazhimit të fundit të SHBA-së.
Ndërsa presidenti ka një rol të paqartë me Rusinë, për ta thënë sa më butë, Kongresi dhe Departamenti i Shtetit i kanë parë qartazi ndërhyrjet ruse si kërcënime.
Në veçanti përfshirja ruse në Malin e Zi, aq e paqartë sa është, ka tërhequr vëmendjen e ShBA-së, ashtu si mbështetja e Rusisë për qeverinë maqedonase në largim të Nikola Gruevskit.
Sigurisht, status quo-ja gjithashtu nuk nënkupton që administrata e ShBA-së do të gjejë energjinë për të ndihmuar në zgjidhjen e problemit të regjimeve gjysmë-autokratike të Ballkanit dhe ngritjen në pushtet të të fortëve.
Administratës aktuale i mungon interesi dhe durimi për të ndjekur ndonjë politikë të re, por duket se e ka të pamundur të braktisë politikën e mëparshme.
Gjithashtu, gatishmëria për të qenë më e ashpër sesa homologët e saj europianë dhe për të përdorur forcën aty ku BE-ja e ka të kufizuar, siç për shembull me Milorad Dodik, mund të jetë një ndihmë.
Kryesisht, efekti i ndërmjetësimit dhe presionit të ShBA-së në Shqipëri dhe Maqedoni zbulon dobësinë e BE-së.
Duke marrë parasysh rolin e rëndësishëm të BE-së në rajon, vizitat e nivelit të lartë në Shqipëri dhe Maqedoni, duhet të kishin qenë nga BE-ja dhe jo nga një diplomat profesional, që vinte nga Amerika e largët për të zgjidhur krizën.
Ndërsa është e lehtë të tallesh me Trump dhe ShBA-në dhe të pozicionohesh në aspektin e kritikës morale, veçanërisht pas zgjedhjeve presidenciale franceze, mekanizmat komandues të BE-së kanë arritur një pikë të ulët në Ballkanin Perëndimor.
Kështu, mësimi i vërtetë i politikës amerikane të kohëve të fundit në Ballkan i shkon BE-së: Si të rifitosh rëndësinë dhe të bësh arritjet e fundit të qëndrueshme?
Pa një përtëritje të perspektivës së BE-së, qeveria e re e Maqedonisë do të ketë të vështirë të vazhdojë rrugën dhe pa përfshirje të mëtejshme të BE-së në Shqipëri, marrëveshja do të shpërbëhet herët a vonë.
Rivënia në lëvizje e reformave dhe lëvizja drejt një dinamike pozitive do të kërkojë një angazhim të përtërirë të ShBA-së dhe BE-së, si dhe një koordinim më të madh mes dy superfuqive, pavarësisht presidentit Trump.
