Kandidatet gra luftojnë për barazi gjinore në komuna

Kandidatet për asamble të komunave së Kosovës janë zotuar se nëse fitojnë një vend në asamble, ato do të përqëndrohen në çështjet sociale, me theks të veçantë në ngritjen e zërit në emër të grave lokale.

Lista e prioriteteve për komunat e Kosovës mund të jetë shumë e gjatë dhe pandemia mund të ketë shtuar kripë në plagët e pushtetit lokal në të gjithë vendin për shkak të pritjeve të mëdha nga të zgjedhurit nga njëra anë dhe mungesës së buxhetit për të përmbushur të gjitha pritjet në anën tjetër.

Për gratë, gjërat bëhen më të vështira pasi institucionet vendore ende nuk po zbatojnë një pjesë të buxhetit ndaj gjinisë, e lëre më përfaqësimin në zyrat komunale.

Përmes serisë së debateve parazgjedhore Debat Pernime të transmetuara në TV Dukagjini, BIRN Kosova u ka ofruar një mundësi të veçantë grave kandidate për asamble komunale për të përpunuar planet e tyre në një kohë kur kandidatët burra dominojnë shfaqjen politike në kanalet e tjera televizive.

Qytetarët e Kosovës do të votojnë më 17 tetor për të zgjedhur kryetarët e komunave të tyre dhe kuvendet komunale për katër vitet e ardhshme.

Kandidatët janë zgjedhur nga partitë politike dhe siç pritej vetëm pak grave u është dhënë shansi për të kandiduar, pasi që mbi 95 përqind e kandidatëve janë burra. Por, duke kandiduar për anëtare të asamblesë komunale, shumë gra po përpiqen të mbushin boshllëkun.

Gjatë historisë së Kosovës së pasluftës, vetëm një grua sundoi në komunë, ndërsa vetëm disa prej tyre iu dha mundësia për të kandiduar. Vetëm Mimoza Kusari Lila, atëherë kandidate nga Aleanca Kosova e Re, AKR, kishte qenë kryetare e Komunës së Gjakovës në vitet 2013-2017. Këtë vit, Kusari-Lila po synon të kthehet në zyrë përmes Vetëvendosjes.

Në ciklin e debateve zgjedhore komunale DebatPernime me Jeta Xharrën, të pozicionuar në anën e djathtë të kandidatëve për kryetarë komunash, kandidateve për asambliste për herë të parë u është dhënë hapësirë ​​për të shpërfaq programet e tyre qeverisëse, nëse arrijnë të fitojnë një vend në asamble.

Subvencionimi i grave lokale

Kandidatja e Vetëvendosjes për asambliste në Rahovec, Merisa Sharku-Vuqitërna, ka prioritet kryesor subvencionimin e bizneseve të grave në Rahovec dhe orientimin në karrierë të vajzave të reja.

Duke ardhur nga një qytet ku gratë ndajnë një barrë të madhe të punës bujqësore, ajo emocionohet kur flet për planet e saj si asambliste.

“Nëse nuk mund t’i marr paratë askund për t’i dhënë grave si grante, unë do të marr gjysmën e subvencioneve të dhëna për burrat që jepen për bujqësi,” tha Sharku-Vuqitërna.

“Shumica e veshjeve kombëtare bëhen në Rahovec, por gratë e Rahovecit nuk subvencionohen kurrë. Ata na edukojnë me punimet artizanale që bëjnë dhe shesin. Gratë do të subvencionohen duke krijuar biznese sepse punojnë në shtëpi,” shtoi ajo.

Arkitekte me profesion, Sharku-Vuqitërna po kandidon për anëtare të asamblesë për herë të parë. Ajo thotë se nuk e tërheq politika si profesion, por e ka parë atë si një armë të fuqishme përmes së cilës mund të luftojë diskriminimin gjinor. Por asaj nuk i pëlqen fakti që grave nuk u jepet hapësirë në debate për të shtyrë kauzat e tyre.

“Si mund ta marr votën nga dikush që më thotë të mos ndërhyj sepse kjo [arkitektura] është punë e burrave? Kur ngrini çështje brenda komunës ose në mediat sociale, ata nuk ju marrin seriozisht dhe është ndryshe kur dalim në një debat “.

Duke shfrytëzuar rastin për të zbuluar prioritetet gjatë debatit, kandidatet për asambliste, përveç çështjes gjinore, të cilën ata e kanë renditur të parën, po synojnë gjithashtu të avancojnë të rinjtë; zgjidh problemet infrastrukturore, arsimore dhe kulturore.

Duke shfrytëzuar mundësinë për të shpalosur prioritetet gjatë debatit, kandidatet për asambliste përvec çështjen gjinore të cilën e kanë renditur të parën, po synojnë edhe avancimin e rinisë e deri tek problemet infrastrukturore, arsimore dhe kulturore.

Të luftojnë për rininë

Kandidatja e Lidhjes Demokratike të Kosovës për asambliste në Kaçanik, Ardita Rrahmani tha që nëse zë pozitën e asamblistes, në mesin e prioriteteve ka avancimin e rinisë, depolitizimin e arsimit dhe ngritjen e kulturës në Kaçanik.

Krahas kësaj, Rrahmani e cila është bartëse e listës të LDK-së në Kaçanik tha për BIRN që mungesa e promovimit të vajzave dhe grave në të gjitha aspektet ka bërë që aktualisht të mos jetë asnjë grua udhëheqëse e drejtorive të komunës në Kaçanik.

“Është problem të votohet një grua në Kaçanik e sa është problem nuk mund ta përcaktoj, por që është problem është.”

Gjatë mandatit të qeverisjes nga Besim Ilazi nga PDK ishte vetëm një drejtoreshë, por e cila në gusht të këtij viti është liruar nga pozita e udhëheqëses së Drejtorisë së Shëndetësisë dhe Mirëqenies Sociale. 

“Unë mendoj që së pari grave duhet t’i ipet shanca fillimisht për të kandiduar. Pastaj janë gratë ato që vendosin a donë t’i hyjë kësaj gare. Këtë po e dëshmoj edhe unë që jam pjesë e garës, këtë po e dëshmojnë edhe koleget edhe të subjekteve tjera në Kaçanik” tha 25 vjeçarja.

Rrahmani në zgjedhjet parlamentare të 14 shkurtit kishte kandiduar për deputete në Kuvendin e Kosovës ku ishte renditur e para në pesëshen më të votuar të LDK-së në Kaçanik me 759 vota, por nuk kishte arritur të marrë votat e mjaftueshme për deputete.

Sipas saj, grave përpos në fushata zgjedhore nëpër komunë, duhet t’i ipet hapësirë edhe në debate zgjedhore për të promovuar aftësitë e saj edhe përballë opinionit më të gjerë publik, qoftë edhe për pak minuta.

Ka përparim por…

Përveç problemit me pozitat e grave dhe mungesën e hapësirës për të treguar aftësitë e tyre profesionale në institucione po potencohet edhe në komunën e Lipjanit. 

Kandidatja për asambliste nga Partia Demokratike e Kosovës në komunën e Lipjanit, Egzona Bytyçi tha për BIRN ende duhet punë për të ngritur gratë në pozitat që i meritojnë nëpër institucione.

“Konsideroj që në kohën e fundit kemi përparim në këtë aspekt por prapë se prapë duhet punë dhe motivim shtesë nga strukturat e partisë. Mirëpo edhe prej familjes dhe rrethit të ngushtë që me na përkrah në këtë aspekt” tha ajo. 

Bytyçi e cila po kandidon për herë të dytë për asambliste në Lipjan tha në “DebatPernime” që nëse arrin të siguroj këtë pozitë, synon të kontribuoj në ngritjen e kulturës dhe infrastrukturës shëndetësore dhe diversitetit gjinor ne politikbërje.

Kandidatja e cila me profesion është mjeke, potencoi që e ka pas të nevojshme të shpërfaq prioritetet e saj në një debat në mënyrë që të jetë sa me afër qytetarëve përmes paraqitjes publike.

“Jo çdo herë na është ofruar mundësia që me qenë sa më afër e tyre e sidomos tash në kohën e pandemisë” shprehet Bytyçi.

Përveç theksimit të problemeve të infrastrukturës shëndetësore në Lipjan, në Vushtrri përmes Asamblesë Komunale po synohet të rregullohet infrastruktura arsimore, specifikisht ndërtimi i çerdheve.

Fokusi në edukim

Në Vushtrri, Amire Ajeti thotë se fokusi i saj do të jetë një përfaqësim më i mirë i bashkëmoshatarëve të saj.

Si kandidate nga Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, AAK, 19-vjeçarja thotë se planifikon të avokojë për një infrastrukturë më të mirë arsimore për fëmijët, veçanërisht në hapjen e kopshteve të reja.

“Më duket shumë e arsyeshme që unë ta inicioj ndërtimin e një çerdhe në fshatin ku banoj ku do të punësohen së paku gjashtë persona një ndër ato mund të jetë edhe një fqinje e imja e cila ka të kryer edukimin parafillor dhe është e papunë” tha Ajeti për BIRN.

Komuna e Vushtrrisë ka vetëm dy çerdhe publike të cilat gjenden në qytet, por nuk ka çerdhe në fshatrat e komunës. Deri në korrik të këtij viti 65 mijë banorët e Vushtrrisë kishin vetëm një çerdhe publike, kapaciteti i së cilës është vetëm për 140 fëmijë.

Ajeti thekson ka qenë shumë e nevojshme për të që përmes replikës në DebatPernime dhe shpalosjes së prioriteteve të mundohet të kontriuboj në përmisimin e gjendjes së komunës.

Edhe pse e re në moshë, Ajeti thotë se ka katër vite që e përcjell politikën dhe merr pjesë në fushata dhe takime me struktura të degës dhe gra të forumit të gruas në AAK.

“Unë edhe vet jam e re andaj ka qenë shumë e rëndësishme për mua ta ngris zërin edhe të filloj të punoj në këtë drejtim” thotë Ajeti të cilën papunësia dhe padrejtësia që iu bëhet të rinjëve e kanë shtyrë të kandidoj për asambliste.

Ligji zgjedhor i Kosovës parasheh që në listën e kandidatëve të secilit subjekt politik, të paktën 30 përqind të jenë gra.