Tsonka dhe Tenyo Tenevi me vajzën e tyre Teodora, gjashtë vjet pasi ata u ribashkuan si pjesë e një programi që i hoqi fëmijët me aftësi të kufizuara nga institucionet e izoluara shtetërore. Foto: Maria Milkova

E Shkuara Vijon t’i Përndjekë Fëmijët me Aftësi të Kufizuara në Bullgari

Shtëpia strehëz qe e re, dhomat qenë të pastra dhe plot ajër. Por ashensori për te kati i dytë ku gjendeshin dhomat e gjumit nuk punonte prej muajsh, kështu që fëmijët kalonin netët duke fjetur në karriget e tyre me rrota ose në divan.

Aty kishte edhe lodra, por qe televizori në mur që tërhiqte fëmijët, ndërsa në tavolinë, një kujdestare shkurt dhe në mënyrë të ngathët mbante një fëmijë prej flokësh për t’ia mbajtur kokën drejt ndërsa e ushqente.

Kujdestarja nuk qe e keqe apo abuzive. Por ja ku qe, me dorën e saj të patrajnuar, me ashensorin e prishur dhe në mërzi, një rikujtesë e të shkuarës së vonë, një periudhë që Bullgaria po përpiqet ta lë pas.

Streha, në periferinë Benkovski të kryeqytetit Sofie, qe një nga gati 150 të tilla të ndërtuara në Bullgari përgjatë gjashtë viteve të fundit për të mikpritur 12 fëmijë me aftësi të kufizuara secila, për të zëvendësuar institucionet shtetërore të izoluara, të mbipopulluara dhe të keqfinancuara të shtetit, ku këta fëmijë mbaheshin dikur larg syve të shqetësuar të shoqërisë.

Bullgaria mbylli 24 institucionet e fundit të epokës komuniste për fëmijët me aftësi të kufizuara këtë vit, në një proces të njohur si “deinstitucionalizimi”, të cilin disa kombe në Europën Lindore e kanë kaluar tashmë por që në disa të tjera, duhet ende punë serioze.

Procesi ka fituar lavdërime dhe ndryshimi është domethënës. Por inspektime më nga afër zbulojnë se sa shumë punë ka mbetur për t’u bërë në Bullgari. Ky është edhe një shembull paralajmërues për fqinjë të tjerë si Serbia, e cila u kritikua nga Human Rights Watch këtë vit për atë që organizata tha se është “neglizhencë dhe izolim” për qindra fëmijë me aftësi të kufizuara.

Autorja e këtij shkrimi vizitoi qendrën Benkovski në mënyrë të fshehtë për Bursën Ballkanike të Gazetarisë Ekselente, me synimin për të paraqitur një panoramë sa më reale të qe e mundur të suksesit dhe dështimit të procesit të deinstitucionalizimit në Bullgari.

Reporterja hyri në qendër si një kandidate për ndihmesë vullnetare dhe kaloi shumë orë në të, para se të prezantonte gjendjen për autoritetet përgjegjegjëse. Ajo që vëzhgoi rezultoi se, megjithëse me përmirësime, qendra të tilla vijojnë të jenë të keqfinancuara, me pak staf dhe me staf të patrajnuar, praktika këto që vijojnë nga e shkuara.

“Qeveria mori një hap madhor dhe kjo duhet të njihet. Por deinstitucionalizimi nisi shumë mirë e më pas u bllokua,” tha antropologu shoqëror Haralan Alexandrov nga Qendra për Studime të Avancuara në Sofie, i cili ka studiuar këtë proces që nga fillimi.

“Të gjithë dëshirojnë të ndërtojnë,” tha ai, “por kur vjen puna për masa më të buta… kjo rezulton e vështirë.”

Probleme me stafin

Bullgaria e nisi procesin e deinstitucionalizimit me vrull në vitin 2010, e shtyrë në veprim nga turpërimi që shkaktuan raportet në media dhe zemërimi i Europës nga zbulimi i kushteve të tmerrshme që përjetonin fëmijët me aftësi të kufizuara, të mënjanuar nga shoqëria dhe të mbyllur në ndërtesa të errëta, me lagështi dhe të izoluara.

Ata qenë viktima të një politike të replikuar nëpër vendet ish-komuniste të Europës Lindore ku prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara këshilloheshin të braktisnin këta fëmijë te shteti, i cili i fshihte ata nga shoqëria.

Në total, 2,115 fëmijë me aftësi të kufizuara u hoqën nga institucione të tilla në Bullgari përgjatë gjashtë viteve të fundit; ata më me fat, rreth 400, u adoptuan jashtë vendit ose u kthyen te prindërit e tyre, disa prej të cilëve patën besuar se fëmijët e tyre kishin vdekur.

Shumica, 1,291, u ristrehuan në shtëpi të vogla, strehëza, të krijuara për deri 12 fëmijë, të ndërtuara me një fond prej 85 milionë eurosh nga Bashkimi Europian dhe të vendosura nëpër bashkësi në të gjithë  vendin.

Një shtëpi e re kujdesi për fëmijët me aftësi të kufizuara në Botevgrad, 60 kilometra në verilindje të kryeqytetit të Bullgarisë, Sofie. Foto: Maria Milkova.
Një shtëpi e re kujdesi për fëmijët me aftësi të kufizuara në Botevgrad, 60 kilometra në verilindje të kryeqytetit të Bullgarisë, Sofie. Foto: Maria Milkova.

Shtëpitë përbëjnë një përmirësim të stërmadh, janë të ndriçuara, funksionale dhe shpesh të krijuara përreth një kuzhine.

Ekspertët thonë se lëvizja ka dhënë rezultate të menjëhershme, ku fëmijët sakaq kanë fituar gjatësi dhe kanë vënë peshë. Por tregues të tjerë janë më shqetësues.

“Paga këtu është tepër e ulët dhe askush nuk dëshiron të punojë,” thotë Dimitar Manolov, drejtor i dy shtëpive të kujdesit në Botevgrad, një qytezë e vogël 60 kilometra në verilindje të Sofies.

“Në fillim, ne kishim njerëz që vinin këtu sepse thjesht nuk kishin mundësi të gjenin vend pune askund tjetër.”

Manolov renditi shqetësime të tjera: shtëpitë që ai drejton nuk kanë transport të specializuar për fëmijët me aftësi të kufizuar, nuk kanë pastrues dhe kanë përjetuar disa vonesa në shlyerjen e pagave.

“Dje, ne na u desh të dërgonim dy fëmijë te dentisti,” tha ai. “Një infermiere dhe një kujdestare shkuan me ta dhe ne i lamë pjesën tjetër me vetëm një kujdestare. Ne kemi nëntë fëmijë këtu dhe vetëm dy kujdestare për turn. Kjo nuk funksionon gjithmonë siç duhet.”

Me 250 euro pagë në muaj, këta janë punonjësit e kujdestarisë më të keqpaguar në Bullgari, vendi më i varfër në Bashkimin Europian. Shtëpitë e reja marrin 9,320 leva (4,758 euro) për fëmijë në muaj, shumë që rritet në 14,700 leva për fëmijët me aftësi të kufizuara të rënda.

“Për fat të keq, ne duhet të pranojmë se kemi një problem me punësimin”, tha Minka Yovcheva, drejtoreshë e çështjeve sociale në bashkinë e Sofies.

“Shumica e njerëzve të trajnuar ikën kur filloi puna aktuale. Është e vështirë të bindësh dikë të qëndrojë me një pagë prej 500 levash.”

Kujdestarët në shtëpinë që BIRN vizitoi si vullnetar u ankuan se ata duhej të gatuanin ushqime për fëmijët gjatë natës për shkak se nuk kishte kuzhinier dhe se ato nuk kishin kohë gjatë ditës.

Sipas programit, fëmijët supozohet se duhet të vizitohen nga specialistë – terapistë logopedë, psikoterapistë dhe psikologë – në qendra ditore të krijuara posaçërisht, në mënyrë që të mund të dalin nga strehëzat dhe të integrohen në shoqëri.

Por Yovcheva dhe të tjerë të intervistuar pranuan se kjo nuk po funksionon ende.

“Të gjithë fëmijët u desh të lëvizen në shtëpi të reja ndërsa tani duhet të marrin pjesë në qendra komunitare ditore,” tha Yovcheva për BIRN. “Problemi me reformën është se kjo nuk po ndodh dhe tashmë fëmijët po paguajnë një çmim të lartë”.

Manolov, shtoi se për mbi një vit, fëmijët për të cilët ai kujdeset nuk kanë pasur akses te qendra ditore dhe se ata vijojnë të përballen me problemin e mungesës së transportit të përshtatshëm dhe faktin se ai rrallë herë ka kujdestarë të lirë për të shoqëruar fëmijët.

Në shtëpinë Benkovski, ku BIRN hyri nën mbulesën e vullnetarizmit, fizioterapistët dhe logopedët filluan të shkojnë në maj, falë financimeve nga një organizatë vendase jofitimprurëse e quajtur Lëvizja e Nënave Bullgare, tha për BIRN kryetarja Rositsa Bukova.

Ushqyerje me forcë

Në një studim të publikuar këtë vit, Lumos, një organizatë bamirëse e financuar nga autorja e Harry Potter J.K. Rowling për të nxitur deinstitucionalizimin, tha se shumica e fëmijëve vijonin të mos merrnin shërbimet mbështetëse në komunitet.

“Kjo solli një situatë të ngjashme me përqasjen institucionale ku banorët janë të detyruar të kalojnë të gjithë kohën në të njëjtin vend,” thuhet në studim.

Studimi i Lumos u krye në bashkëpunim me autoritetet shtetërore mes tetorit dhe dhjetorit 2015.

Raporti vërejti përmirësime në gjatësi dhe peshë, komunikim dhe pavarësi si dhe në praktikat e ushqyerjes.

Gjithsesi, raporti vërejti se ekspertët e Lumos panë vijimin e praktikës së ushqyerjes me forcë të fëmijëve të shtrirë në krevatët e tyre.

Me zakonisht dy kujdestarë në turn për deri 12 fëmijë, thuhet në raport, “ka një tendencë që vaktet të reduktohen thjesht për të marrë një sasi të caktuar ushqimi në një periudhë të caktuar kohe.”

“Ka nevojë për shumë më tepër përkujdesje në mënyrë që fëmijët të zhvillojnë një dëshirë aktive për të përtypur ushqimin,” tha psikologia e fëmijëve Vesela Banova për BIRN. “Kujdestarët pa arsimimin e duhur nuk janë në gjendje ta bëjnë këtë, pavarësisht se sa përkushtim mund të tregojnë.”

Banova mori pjesë në procesin e ristrehimit të fëmijëve nga instituti Mogilino i Bullgarisë, i cili qe fokusi i filmit të vitit 2007 Fëmijët e Braktisur të Bullgarisë nga dokumentaristja Kate Blewett, dokumentar që shkaktoi reagime ndërkombëtare.

“Fjala magjike është koha. Koha dhe mjedisi normal”

– Freddie Wools, ekspert hollandez mbi kujdesin për aftësinë e kufizuar

Duke vërejtur se kujdestarët nuk kishin njohuri të specializuara se si të merreshin me sjelljet sfiduese, studimi i Lumor tha se qe e mundshme që në disa raste ata i japin fëmijëve ilaçe në mënyrë që të menaxhojnë sjelljen e tyre.

Raporti tha se dy herë më shumë fëmijë nga sa janë diagnostikuar me epilepsi apo skozofreni, kanë marrë anti-konvulsantë, dhe se përdorimi i neuroleptikëve – të përdorur për të menaxhuar psikozën – “është rritur në mënyrë domethënëse që nga koha e deinstitucionalizimit”.

Studimi vërejti gjithashtu mungesën e pajisjeve, të tilla si karriget me rrota dhe pajisje ndimëse për të ecur si dhe mjete për metoda alternative të komunikimit të tilla si fotografi dhe piktograme. Disa fëmijë, thotë raporti, lihen në “një mjedis jostimulues, ku komunikimi mungon tërësisht ose reduktohet në minimum”.

Hije e gjatë

Institucionet e vjetra vijojnë ta hedhin hijen e tyre mbi Bullgarinë.

Në një raport të vitit 2010, Komiteti i Helsinkit të Bullgarisë tha se 238 fëmijë kishin vdekur në institucione të tilla mes viteve 2000 dhe 2010. Raporti sugjeroi se së paku tri të katërtat e vdekjeve qenë të parandalueshme.

Në qershor 2013, Gjykata Europane për të Drejtat e Njeriut dha vendimin që thotë se qeveria e Bullgarisë qe përgjegjëse për vdekjen e 15 fëmijëve dhe të rinjve në një institucion të izoluar përgjatë tre muajve të dimrit të viteve 1996-97, kur qeveria dështoi të dëgjojë kërkesat e drejtorit dhe paralajmërimin e tij se rezervat e ushqimeve dhe lëndës për ngrohje po mbaronin.

Më vonë, gjithsesi, në korrik 2016, gjykata e konsideroi si të papranueshëm një rast të ngritur nga Komiteti i Helsinkit të Bullgarisë mbi vdekjet e dy vajzave me aftësi të kufizuara me moshë 15 dhe 19 vjeç në vitet 2006 dhe 2007.

Gjykata tha se komiteti nuk mund të konsiderohet në mënyrë indirekte viktimë apo përfaqësuese e dy fëmijëve, duke rritur dyshimet mes grupimeve të të drejtave të njeriut mbi logjikën e vijimit të kërkimit të drejtësisë për viktima të tjera.

Freddie Wools, një ekspert hollandez për kujdesin për njerëzit me aftësi të kufizuara, tha se për ata që kanë mbijetuar, trashëgimia e institucioneve të izolimit vështirë se kapërcehet.

“Të gjithë fëmijët e deinstitucionalizuar në Bullgari sakaq janë dëmtuar dhe do të kërkohet shumë kohë para se ata të zhvillojnë ngadalë një jetë relativisht normale,” tha Wools për BIRN në qytetin Apeldorn në qendër të Hollandës, ku punon për ekspertët e aftësisë së kufizuar De Passerel.

“Fjala magjike është koha. Duhet kohë dhe një mjedis normal.”

Një shtëpi e re kujdesi në qytezën Botevgrad, 60 kilometra në verilindje të kryeqytetit Sofie. Foto: Maria Milkova.
Një shtëpi e re kujdesi në qytezën Botevgrad, 60 kilometra në verilindje të kryeqytetit Sofie. Foto: Maria Milkova.

De Passerel ka trajnuar punonjësit e kujdesit në Bullgari dhe ka ofruar këshilla për procesin e deinstitucionalizimit. Shtëpitë e kujdesit të ndërtuara sipas kushteve më të mira të mundshme të De Passerel, ku banorët kanë edhe supermarket dhe furrë buke, ofroi frymëzim për kuzhinat në zemër të shtëpive të reja në Bullgari.

“Është një shtëpi familjare dhe çfarë gjendet në zemër të një shtëpie? Kuzhina dhe të ngrënit sëbashku,” tha Wools. “Një nga parimet më themelore që ne përpiqemi të zbatojmë është që njerëzit të ndjehen si në shtëpi.”

“Një mënyrë që njerëzit të ndjehen të vlefshëm është që të përfshihen në të gjitha llojet e aktiviteteve.”

Por Wools u ankua se në rastin e Bullgarisë, nuk ka “mjaftueshëm staf me eksperiencë”.

“Cili qe synimi i deinstitucionalizimit? Që të mbyllen institucionet?” pyet ai. “Apo synimi qe që njerëzit të kishin një mundësi për një jetë më të mirë? Ky qe synimi. Ndërtesa është një kusht i rëndësishëm, por vetëm një kusht. Vetëm pas kësaj fillon procesi.”

Mungesë punonjësish socialë dhe infermierësh

Denitsa Sacheva, zëvendësministre e Punës dhe Politikës Sociale të Bullgarisë tha se procesi i deinstitucionalizimit shënoi një “hap të madh përpara” por pranoi se standardi i përkujdesjes qe i luhatshëm nga një zonë në një tjetër.

Ka pasur një “mungesë akute” të punonjësve socialë dhe infermierëve, tha ajo, dhe disa nga kujdestarët janë transferuar nga institucionet e vjetra, duke sjellë me vete edhe praktikat e vjetra.

Në një intervistë, BIRN pyeti Sachevan mbi problemet në shtëpinë ku gazetarja hyri si vullnetare si dhe mbi gjetjet në raportin Lumos. Sacheva tha se ministria e saj do të zhvillojë një plan për të siguruar akses të barabartë te shërbimet komunitare për fëmijët, dhe se po mendonte të paguante punonjësit socialë me orë shtesë nga viti 2018 si dhe do të rriste financimet për shtëpitë e reja për fëmijët me aftësi të kufizuara.

Sacheva tha se qeveria qe pranë fillimit të një projekti me vlerë 28 milionë leva (14.3 milionë euro) për të përmirësuar kujdesin që ofrohet nga punonjësit socialë.

“Në përgjithësi, për një kohë të gjatë, publiku në Bullgari ka parë me sy të keq punën sociale, pa e vlerësuar se sa e rëndësishme është si profesion,” tha ajo.

Pas publikimit të raportit Lumos, Sacheva tha se autoritetet që nga ajo kohë kanë kryer një seri kontrollesh në shtëpitë e kujdesit dhe kanë dhënë rekomandime.

“Deinstitucionalizimi nuk është thjesht një proces ndërtimi banesash, por edhe ofrimi të një cilësie të re të kujdesit në banesë,” tha Sacheva. “Nuk ka mënyrë që e gjitha kjo të ndodhë menjëherë. Nuk ka opsion në investimin në njerëz, në infrastrukturë dhe në përmirësimin e kujdesit në banesë në të njëjtën kohë. Këto gjëra do të duhet të zhvillohen me faza.”

 “Për një kohë të gjatë publiku në Bullgari e ka parë me sy të keq punën sociale”

–Denitsa Sacheva, Zëvendësministre e Punës dhe Politikës Sociale

Eksperienca bullgare mund të ofrojë leksione për vende të tjera të Ballkanit që nuk kanë hyrë ende në rrugën e deinstitucionalizimit – vende të tilla si Serbia, për shembull, e cila aspiron të anëtarësohet në Bashkimin Europian.

Organizata Human Rights Watch, në një raport në qershor mbi institucionet serbe për fëmijët me aftësi të kufizuara, përmendi raste të segregimit, neglizhencës, mungesës së privatësisë, përdorimit të mjekimeve të papërshtatshme, mungesën e aksesit te arsimi dhe liri e kufizuar lëvizjeje.

Duke lëvizur për të harmonizuar kuadrin ligjor me atë të BE-së, Serbia në vitet e fundit ka miratuar disa masa të reja ligjore për të mbrojtur të drejtat e fëmijëve. Por pavarësisht progresit, Human Rights Watch tha se fëmijët me aftësi të kufizuara vijonin të vendoseshin nëpër institucione. Qeveria e Serbisë kundërshtoi shumë nga gjetjet e raportit.

https://www.youtube.com/watch?v=SivlwbRrgGs

Të ribashkuar

Dallimi që mund të bëjë kujdesi i specializuar apo ai familjar është i madh.

Më shumë se 300 fëmijë me aftësi të kufizuara të Bullgarisë janë adoptuar, më së shumti nga prindër në Shtetet e Bashkuara, Itali, Francë, Gjermani, Spanjë dhe Hollandë.

Shtatëdhjetë e tetë fëmijë janë kthyer te prindërit e tyre biologjikë, disa prej të cilëve nuk kishin dijeni se fëmijët e tyre qenë ende gjallë.

Tenyo dhe Tsonka Tenevi po jetonin në Greqi kur, në tetor 2010, një letër mbërriti nga autoritetet Bullgare duke i informuar se vajza e tyre, të cilën e dinin për të vdekur, qe dërguar në një institucion të ri. Ata u kthyen në Bullgari të vendosur për ta rimarrë në familje.

Në shtëpinë e tyre në fshatin malor Biala në Bullgarinë lindore, Tenyo rikujton ditën kur ata u ribashkuan.

“Sapo hymë në ndërtesë, drejtori na paralajmëroi – ‘mos u frikësoni nga ajo që do të shihni,'” tha ai. Tenyo përshkroi një fëmijë të fryrë me kokë të madhe “që shikonte e përhumbur në një pikë të vetme”.

“M’u thye zemra kur e pamë.”

Teodora lindi në vitin 2003 me aftësi të kufizuara të rënda përfshirë Spina bifida, një defekt në lindje në të cilin shtylla kurrizore nuk mbyllet tërësisht.

“Mjeku më tha se unë nuk do të isha në gjendje të kujdesesha për këtë fëmijë në shtëpi dhe se nuk kishte kuptim që unë ta merrja në shtëpi,” tha Tsonka.

Tenyo nuk e pa kurrë vajzën e tij të sapolindur. “E gjitha që na dhanë qe një certifikatë lindjeje dhe pastaj ne na u desh të firmosnim shumë dokumente që shërbenin për të hequr dorë nga të drejtat prindërore,” tha ai.

Tsonka Tenevi dhe vajza e saj Teodora, kur ata u ribashkuan më 2010 nga një program që zhvendosi fëmijët me aftësi të kufizuara nga institucionet shtetërore. Foto kortezi Tsonka Tenevi.
Tsonka Tenevi dhe vajza e saj Teodora, kur ata u ribashkuan më 2010 nga një program që zhvendosi fëmijët me aftësi të kufizuara nga institucionet shtetërore. Foto kortezi Tsonka Tenevi.

Çifti u përpoq më kot që të gjente se ku qe dërguar vajza e tyre në muajt që pasuan por në fund hoqën dorë dhe kaluan shtatë vitet që pasuan duke besuar se vajza e tyre kishte vdekur.

Kur u ribashkuan, Tenyo tha se Teodora e përqafoi nënën e saj. “Ajo e shtrëngoi dhe nuk e lëshoi. Ajo nuk qe në gjendje të lëvizte trupin e saj, vetëm duart. Dhe ajo e përqafoi sikur ta ndjente se po përqafonte pikërisht nënën e saj.”

Teodora është përmirësuar ndjeshëm që nga ajo kohë, duke vënë peshë dhe duke fituar gjatësi. Por prindërit e saj kanë vështirësi në sigurimin e jetesës me të ardhurat prej vetëm 300 euro në muaj, nga të cilat gjysma vjen nga pagesa shtetërore për aftësi të kufizuara për Teodorën.

Shteti mbulon koston e dhjetë ditëve fizioterapi në muaj, por Tsonka tha se ata mund t’ia dalin duke e dërguar vetëm tri herë në vit për shkak të kostos së strehimit dhe rrugës së gjatë përmes maleve.

Ritmi i ndryshimit

Edhe paragjykimet vijojnë.

Sipas një raporti të vitit 2014 të Komitetit të Helsinkit të Bullgarisë, asnjë nga fëmijët me aftësi të kufizuara të rënda që u hoqën nga institucionet e vjetra që nga viti 2010, nuk është birësuar nga ndonjë familje bullgare.

Shqetësues gjithashtu është praktika e mjekëve që i këshillojnë prindërit të braktisin fëmijët e tyre me aftësi të kufizuara.

“Duket sikur kjo është situata që vijon prej vitesh,” tha Tony Marinova, i cili drejton Shoqatën e Prindërve të Fëmijëve me Sindromën Down në Bullgari. “Jam në kontakt me prindërit nëpër të gjithë vendin. Pothuajse çdo muaj një familje e re kontakton shoqatën tonë.”

Marinova tha se gjërat janë përmirësuar. “Jo në mënyrë domethënëse, por gjërat gradualisht po ecin më mirë.”

“Njerëzit ndryshojnë, por një nga problemet është që kur vjen puna për të braktisur fëmijët, nuk është vetëm sjellja e mjekëve, por edhe sjellja e familjes dhe të afërmve që janë rritur me paragjykime… ndaj sindromës.”

Në shtëpinë e re të kujdesit në Sofie që vizitoi BIRN, dy kujdestare po vuanin për të bërë të gjitha punët. Njëra prej tyre u përpoq më kot të ushqente një fëmijë që dukej e bllokuar në pozicion fetusi dhe që nuk lëvizte.

“Ajo kalonte të gjithë kohën në këtë pozicion te institucioni ku jetonte,” tha kujdestarja. “Kur erdhi këtu nuk qe në gjendje të ecte. Na u desh shumë muaj që ta mësonim por nuk kemi mundur ta bindim që të mos paloset në atë mënyrë.”

Wools, i De Passerel, tha se Bullgaria është ende në fillim të një rruge të gjatë.

“Deinstitucionalizimi nuk është që fëmijët thjesht të dërgohen në grupe më të vogla në shtëpi të caktuara dhe të mendosh ‘tani e bëmë.’ Jo, vetëm pas kësaj fillon procesi i deinstitucionalizimit,” tha ai.

“Dhjetë vjet më parë unë mendova se dhjetë vjet janë mjaftueshëm. Tashmë, dhjetë vjet më vonë, unë them, dakord, njëzet vjet mund të jenë mjaftueshëm… Në fakt, ka nevojë për pothuajse një gjeneratë.”

 

Maria Milkova është një gazetare që punon për televizonin bullgar NOVA TV.

Ky artikull është pjesë e Bursës Ballkanike për Gazetari Ekselente, mbështetur nga Fondacioni ERSTEdhe Fondacionet për Shoqëri të Hapur, në bashkëpunim me Rrjetin Ballkanik të Gazetarisë Investigative.