Aleksandër, Roboti: Lufta në Twitter për Shpirtin e Maqedonisë

Nga ‘përdoruesit fantazmë’ te ‘botët cyborg’, një hulumtim i BIRN tregon se si nacionalistët në Maqedoninë e Veriut, Greqi dhe më tutje po lëshojnë ushtritë e automatizuara në mediat sociale për të mobilizuar masat. 

Ndërsa dielli ra nën çatitë e qytetit të Manastirit në Maqedoninë e Veriut pranë kufirit jugor me Greqinë, burri që ata e quajnë “Djathi” ktheu një gllënjkë birrë në rrugicën e këmbësorëve Sirok Sokak.

Ndërsa dielli perëndon, kjo ngjan gjë shumë e mirë. Ishte 12 gushti, dita në të cilën Maqedonia e Veriut nxori jashtë ligjit Diellin e Verginës – një simbol kombëtar të Greqisë – në libra, në monumente dhe në hapësirë publike.

Për Djathin, ndalimi i “përvetësimit” të emblemës së Greqisë Klasike me rrezet e saj të veçanta me majë ishte akti më i fundit i dorëzimit në një betejë të hidhur mbi identitetin maqedonas.

Kjo ishte pjesë e një marrëveshjeje historike me Greqinë për t’i dhënë fund një mosmarrëveshjeje 30-vjeçare mbi përdorimin e emrit “Maqedonia” nga ky vend – gjë që Athina e konsideron se nënkupton pretendime territoriale mbi provincën greke me të njëjtin emër dhe trashëgiminë e saj të lashtë të Aleksandrit të Madh.

Nën marrëveshjen e nënshkruar në Korrik 2018, ish Republika Jugosllave ndryshoi hartat, librat e shkollës dhe braktisi të gjitha përdorimet e Diellit të Verginës – diçka që në sytë e Djathit përbën tradhtinë më të ulët, – si dhe të ripagëzojë veten “Maqedonia e Veriut”.

I ulur në një kafene në rrugë ndërsa muzgu ra, ai u betua se nuk do të nxjerrë kurrë emrin e ri nga buzët e tij.

“Unë jam një patriot, dhe nuk dua që emri i vendit tim të ndryshohet,” i tha ai BIRN.

Pak njerëz e dinë identitetin e vërtetë të Djathit, megjithëse shumë janë të njohur me mendimet e tij nacionaliste. Ai është, në fakt, Goran Kostovski, një 38 vjeçar punonjës në një kompani marketingu nga kryeqyteti Shkup.

Me gati 10 mijë ndjekës në Twitter në tre kontinente, Kostovski udhëhoqi fushatën në median sociale më 2018 duke i nxitur maqedonasit të bojkotonin një referendum mbi zbatimin e marrëveshjes për ndryshimin e emrit, të njohur si Marrëveshja e Prespës, sipas emrit të liqenit pranë të cilës marrëveshja u nënshkrua.

Ndërsa marrëveshja e Prespës premtoi se do të zhbllokonte kundërshtimin e Greqisë ndaj anëtarësimit të Maqedonisë në NATO dhe në BE, kritikët e panë këtë si një kompromis që shkoi tepër larg. Ata shpresuan se një pjesëmarrje e ulët në referendumin e Shtatorit 2018 mund ta nxirrte rezultatin të pavlefshëm.

“Nuk ka kuptim t’i thuash botës të votojë jo në një referendum për shkak se ne kishim frikë se qeveria do të manipulonte rezultatet,” tha Kostovski. “Ne na u desh të bojkotonim referendumin që në fillim.”

Duke shkaktuar protesta në rrugë në shtëpi dhe duke thithur dollarë nga diaspora, fushata “#boycott” ishte një sukses i madh.

Ndërsa 95% e atyre që votuan në referendum ishin në favor të marrëveshjes për ndryshimin e emrit, pjesëmarrja ishte vetëm 37% – shumë më pak se sa minimumi i kërkuar prej 50%.

Megjithëse parlamenti më vonë e ratifikoi marrëveshjen e Prespes pavarësisht referendumit, ekspertët thonë se fitorja e fushatës së bojkotit ishte pjesërisht rrjedhojë e një lloji të ri të luftës informative që është vërejtur gjithnjë e më shumë në rrjetet nacionaliste.

Njohur si “propaganda e kompjuterizuar”, kjo është ajo çfarë Instituti i Oksfordit për Internetin në Universitetin e Oksfordit e quan “ndërveprimi i algoritmeve, automatizimit dhe politikës”.

Shumë pak vetë e kanë aftësuar veten në këtë art më mirë se sa Kostovski, megjithëse ai është i heshtur mbi metodat që ai përdor.

“Ju mund të thoni se ne jemi botë, por kjo nuk do të thotë se është e vërtetë,” tha ai, duke iu referuar ushtarëve të rinj të këmbësorisë në luftën propagandistike në internet: llogari të rreme në Twitter të programuara të sillen sikur janë njerëz.

“Ne e kemi mjegulluar të menduarin tonë aq sa nuk e di më se nga na vjen fushata, dhe nuk e di se ku duhet të fillosh të kërkosh.”

Ndërsa shumë gjëra janë thënë mbi fermat e trollëve në Ballkan dhe fabrikat e lajmeve të rreme, më pak njihet mbi impaktin e propagandës kompjuterizuar në funksionimin e demokracisë në rajon.

Një investigim i BIRN mbi rrjetet nacionaliste në të dyja anët e mosmarrëveshjes së Prespës ngre perden mbi hiletë online të përdorura për të amplifikuar mesazhet politike dhe për të çorientuar opinionin publik.

Ky është një udhëtim në botën e nëndheshme të kodit kompjuterik dhe teorive të komplotit, ku “përdorues fantazmë” dhe “Twitterbots” takohen me ekstremizmin e krahut të djathtë në pasqyrat e sallave dixhitale.

Po aq shumë gumëzhimë false sa edhe lajm fals, ky aktivitet është dizajnuar për të krijuar përshtypje false mbi bisedat e mëdha online aq sa opinionbërësit, të tillë si gazetarët dhe aktivistët, ulen dhe mbajnë shënime.

Në këtë mënyrë, ekspertët thonë se një grup i vogël të fiksuarish me laptopë mund të ushtrojnë një ndikim të caktuar duke krijuar një përshtypje joreale mbi numrat e tyre, me komplikime shqetësuese për diskursin demokratik.

‘Cikli i trafikimit’ të dizinformimit

Në selinë qendrore të qeverisë në Shkup, emri i ri zyrtar i vendit – Republika e Maqedonisë së Veriut – mikpret vizitorët ndërsa ata afrohen te kolonat jonike të ndërtesës, rinovuar pesë vjet më parë për të ngjarë me Shtëpinë e Bardhë në Uashington DC.

Ajo gjendet fare pranë sheshit kryesor të qytetit, ku një statujë e Aleksandrit të Madh mbi një kalë bën hije mbi një shatërvan të stilit klasik – rezultat i riorganizimit të fasadave të Shkupit të financuar nga taksapaguesit që synoi t’i japë qytetit një ndjesi antikiteti.

Shumë e panë këtë riorganizim të shpallur fillimisht më 2010 si një grusht arkitekturor në hundën e Greqisë nga qeveria e kryeministrit Nikola Gruevski pasi Athina vuri veton në anëtarësimin e vendit në NATO më 2008.

Brenda selisë qendrore të qeverisë, Demijan Hadzi-Angelovski, një 28-vjeçar ekspert mbi median sociale në ministrinë e informacionit, rikujtoi se si pak a shumë 10 llogari me ndikim në Twitter u përpoqën të dominonin axhendën e lajmeve në periudhën para referendumit për marrëveshjen e Prespës.

Çdo ditë, tre herë në ditë, një përdorues i ndryshëm dërgonte një apo dy tweete provokative, të cilat më pas pëlqeheshin dhe ritweeteshin nga një ushtri llogarish të automatizuara, tha ai.

Ideja ishte që të bëhej “trend” në Twitter dhe të kapeshin nga agregatorët e mëdhenj të lajmeve të tillë si Time.mk.

“Objektivi i tyre ishte që të kishin faqet e lajmeve më të ndjekura të riprodhonin këto tweete, të bënin informacionin më të besueshëm,” tha ai. “Pastaj ata ripostonin lajmin në ciklin e lajmeve të lavatriçes.”

Sipas Ministrit të Informacionit Damjan Manchevski, i cili mbikëqyri fushatën referendare të qeverisë pro marrëveshjes së Prespës, shumica e përmbajtjes së ricikluar ishte lajme të rreme të konceptuara për të diskretituar marrëveshjen.

“Më shumë se 10 për qind e artikujve në këtë periudhë ishin pastër keqinformim,” tha Manchevski për BIRN në një intervistë. “Botet në Twitter ishin burimi kryesor i lajmeve të rreme.”

Njëri prej lajmeve në mënyrë të gënjeshtërt shpallte se njerëzit që jetojnë pranë bazës më të madhe ushtarake të vendit në rajonin Krivolak qendër do të helmoheshin nga uraniumi i varfëruar të sjellë aty për stërvitje ushtarake në rast se qeveria do të ratifikonte marrëveshjen e Prespës dhe më pas do të anëtarësohej në NATO.

Një investigim nga Projekti i Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionin si dhe Laboratori i Maqedonisë për Raportim Investigativ (IRL), identifikoi si burim të lajmit Zlatko Kovac, një pesëdhjetëvjeçar shtetas amerikan dhe maqedonas që punon si opinionist me bazë në Uashington për agjencinë ruse të lajmeve Sputnik.

Kovac nuk iu përgjigj kërkesës së BIRN për koment.

“Kovac bashkëpunon me një numër faqesh interneti në Maqedoninë [e Veriut] të cilat janë pjesë e mekanizmit të propagandës kundër Marrëveshjes së Prespës,” tha Saska Cvetkovska, kryeredaktori i IRL që është duhanpirës në seri.

“Lajmi filloi në Facebook nga Kovac, pastaj u postua në Twitter, ku dhjetëra bote e riprodhuan dhe pastaj shumë media online konservatore… e postuan si një lajm të rregullt.”

Për rrjedhojë, Ministri i Brendshëm Radmilla Sekerinska kaloi një javë në përpjekje të ethshme për të siguruar njerëzit se nuk ishte e vërtetë, tha Cvetkovska.

Në ditët para referendumit, lajme të tjera paniku gjetën rrugën drejt medias kryesore.

Media raportoi se njerëzit mund të dënohen penalisht nëse nuk binin dakord me marrëveshjen, se kishte nevojë për të prodhuar para të re gjë që do të shkaktonte inflacion masiv dhe se Greqia do të merrte një çek të bardhë për të bërë çfarëdo gjëje që dëshironte.

Asgjë e tillë nuk ndodhi aksidentalisht.

‘Bote cyborg’

Në prag të referendumit, Komisioni Transatlantik për Integritetin e Zgjedhjeve, një iniciativë e Fondacionit Aleanca e Demokracive me bazë në Danimarkë, dalloi një rritje të shpejtë të aktivitetit të boteve në mjetet e saj të monitorimit të medias sociale.

“Dukshëm ka një përpjekje të organizuar për të dhunuar të drejtat demokratike të maqedonasve dhe për të delegjitimuar votën e referendumit,” tha ai në një deklaratë.

Dy javë para referendumit, Laboratori i Kërkimor i Kriminalistikës Dixhitale (DFRLab) i institutit kërkimor Këshilli i Atlantikut me bazë në SHBA, e cila monitorin propagandën dixhitale, publikoi një studim që tregonte se llogari të të djathtës ekstreme në Twitter po nxisnin fushatën e bojkotit.

Përgjatë një periudhe nëntëditore, kërkuesit analizuan të gjitha twieetet e lidhura me hashtaget “#Бојкотирам” dhe “#bojkotiram” (#boycott) — rreth 23,800 në total.

Ata zbuluan se më shumë se 80% e tyre ishin në fakt retweete, një raport 4:1 ndaj mesazheve origjinale, gjë që sugjeron një automatizim të madh.

“Kishte një aktivitet të mirë-koordinuar dhe jo-autentik që shkatërroi çdo bisedë të mundshme normale në Twitter,” tha kërkuesi i DFRLab Kanishk Karan për BIRN. “Në vend që të diskutonin përmes këtyre llogarive, ato spamonin të tjerët dhe i bombardonin me mijëra përmendje dhe retweete.”

DFRLab identifikoi nëntë llogaritë më aktive në Twitter që ndihmuan që fushata të bëhej virale – dhe “Djathi” i Kostovskit ishte njëra prej tyre.

Sipas Kostovskit, fushata kishte tre udhëheqës kryesorë: ai vetë, një mik bloger i quajtur Igor Pipovski (nofka e të cilit në twitter është “@m0rban twitter” në nder të kryeministrit populist të Hungarisë Viktor Orban) dhe Zarko Hristovski, një ekspert për zhvillimin e internetit, maqedonas që jeton në Norvegji dhe ka ndërtuar faqen e internetit të fushatës.

“#Бојкотирам i i përket popullit maqedonas,” tha Pipovski në Twitter për BIRN kur u pyet mbi rolin e tij në fushatë. “Askush nuk duhet të marrë merita.”

BIRN nuk ishte në gjendje të kontaktonte Hristovskin por  Kostovski dha një mendim mbarëbotëror si motivim për ata të gjithë.

“Ne jetojmë në mes të një lufte dixhitale,” i tha ai BIRN. “Ne nacionalistët dhe patriotët në njërën anë, dhe internacionalistët, komunistët dhe ish-komunistët e social-demokratët në anën tjetër.”

Llogaria e tij Djathi – e cila ndiqet nga një në çdo tre përdorues të Twitterit në Maqedoninë e Veriut, sipas analizës që përdor Mjetin e Monitorimit Online  Statcounter – nuk e fsheh aspak qëllimin e vet.

Një mesazh i ngulitur në majë të profilit thotë: “Një vend ku ti do të gjesh shumë banderola, dhurata, meme dhe materiale të tjera propagandistike që do të jenë të vlefshme për një fushatë të suksesshme sociale. Rrjeti kundër referendumit fatal për të ndryshuar identitetin tonë.”

Në shumë mënyra, Kostovski ka aq shumë të përbashkëta me supermacistët e bardhë të ekstremit të djathtë në Shtetet e Bashkuara sa ka edhe me nacionalistët maqedonas. Postimet e tij në Twitter janë përplot me simbole të ekstremit të djathtë dhe teori komploti.

Fotoja e tij e profilit në Twitter më herët ishte një imazh i animuar i Pepe Bretkosës, një emblemë e parapëlqyer e të djathtës ekstreme. Këto ditë, koka e profilit të tij ka një “Q” të madhe, një referencë për teorinë e komplotit të parapëlqyer për të djathtën ekstreme popullore , “QAnon”, të komplotit nga “shteti i thellë” kundër presidentit të SHBA-së Donald Trump.

Në një shfaqje të rrallë publike, Kostovski foli në një miting në Shkup dy ditë para referendumit duke mbajtur një kapele “Q” dhe një bluzë “Bëje Amerikën Sërish Madhështore”.

“Ne të gjithë luftojmë shtetin e thellë dhe globalizimin,” tha Kostovski për BIRN. “Ne kemi të njëjtët armiq dhe ideologji të ngjashme.”

Ai renditi populistët që e frymëzojnë atë: Trump, Orban, politikania në opozitë e ekstremit të djathtë të Francës Marine Le Pen dhe themeluesi i partisë Brexit në Britaninë e Madhe, Nigel Farage. Shumë nga postimet e tij në Twitter shfaqin gjithashtu edhe ish-strategun e Trump, Steve Bannon.

“Ne jemi të ngazëllyer nga fushata zgjedhore e Trump dhe u përpoqëm të kopjonim metodat dhe simbolet e saj,” tha Kostovski. “Ne deshëm që njerëzit në veçanti të besonin se Steve Bannon ishte i përfshirë në fushatën [#boycott].”

Në një mesazh në Twitter në Gusht 2018, ai sugjeroi se “qeveria ilegale dhe tradhtare” e kryeministrit Zoran Zaev ishte e lidhur me filantropin miliarder amerikan George Soros — një figurë e njohur urrejtjeje mes grupeve të ekstremit të djathtë.

“Bojkoto #Referendumin e paligjshëm për #marrëveshjen Nazoste,” shtoi ai.

Kostovski këmbënguli se ai dhe shokët e tij kryqtarë të tastierës nuk ishin në asnjë mënyrë jashtë normales.

“Në grupin tonë ne jemi vetëm njerëz normalë, me punë të rregullta dhe familje dhe shumica jonë duam që të mbetemi anonim në median sociale.”

Por investigimi i BIRN tregon se ka më shumë se sa thjeshtë anonimat në rastin e Kostovskit.

Duke përdorur një aplikacion analizimi të quajtur Twitterbots, një mjet i krijuar nga inxhinieri i programeve me bazë në Athinë Dimitris Papaevangelou për të vlerësuar gjasat e aktivitetit të kryer përmes boteve, BIRN analizoi prodhimin e Djathit në Twitter dhe gjeti mesatarisht 110 “veprime” në ditë.

Ekspertët e kompjuteristikës thonë se një numër veprimesh – tweet, retweet, pëlqime dhe ndërveprime të tjera – mbi 70 të ditë sugjeron se botet janë duke vepruar.

Megjithëse Kostovski thotë se ai përdori automatizimin vetëm në ditët e para të fushatës së bojkotit, analiza e BIRN konfirmoi se personi i tij Djathi është ajo që në biznesin e propagandës së kompjuterizuar njihet si “cyborg bot” — gjysmë njeri, gjysmë makineri.

Këto hibridë kombinojnë automatizimin përmes algoritmit me ndërhyrjen njerëzore për të anashkaluar mbrojtjet anti-bot të Tweeterit, për shkak se automatizimi i plotë është thjeshtë i ndaluar në platformat e medias sociale.

Ben Nimmo, një specialist i propagandës dixhitale në Këshillin e Atlantikut, ka përshkruar përdorimin e robotëve të tillë si një “lojë numrash”.

“Nëse ti krijon një numër të mjaftueshëm llogarish false dhe i automatizon ato, atëherë ka një mundësi që ato do të shfaqen në listën e temave trend,” i tha ai këtij reporteri në një intervistë për një investigim të kohëve të fundit nga Instituti Mesdhetar për Raportim Investigativ  (MIIR), me bazë në Athinë.

“Media sociale është për rrjedhojë vendi ku me taktikat e duhura dhe me pesë persona, mund të gjenerosh përshtypjen sikur ka pesë milionë njerëz që po diskutojnë për diçka.”

Analizimi i rrjetit të Djathit duke përdorur programin e analizave Sparktoro zbuloi se më shumë se 38% e ndjekësve të tij klasifikohen si “fals” – me gjasa janë bote apo mjete të tjera të propagandës së kompjuterizuar.

Pyetur se çfarë po bënte për të kundërshtuar një aktivitet të tillë, Twitter referoi BIRN te politika e saj e përditësuar kundër asaj që e quan “manipulim të platformës”, e cila përfshin Spam, “automatizimin dashakeqës”, dhe përdorimin e llogarive false.

Kompania vërejti se në Maj 2018, ajo identifikoi dhe sfidoi më shumë se 9.9 milionë llogari potencialisht “spam” ose të automatizuara. Në Shtator, gjithsesi, ajo raportoi “një rënie me gati 50% në sfidat e lëshuara ndaj llogarive të dyshuara si spam, në krahasim me periudhën e mëparshme të raportimit.”

Dollarë nga diaspora

Sipas Kostovskit, politikanët nacionalistë ishin të parët që hynë në vagonin e #bojtotit në kundërshtimin e marrëveshjes së Prespës.

Mes tyre ishte Filip Petrovski, një ish ligjvënës nga opozita e krahut të djathtë VMRO DPMNE, i cili u përfshi në “Maqedonia Bojkoton,” një koalicion i gati 30 partive të vogla të krahut të djathtë, fraksioneve politike dhe organizatave civile.

Kostovski tha se të dy u takuan në verën e vitit 2018 për të diskutuar të punuarit bashkë. Kontaktuar nga  BIRN, Petrovski konfirmoi se ai ishte i përfshirë në mënyrë aktive në fushatën e bojkotit.

Ndërsa partia kryesore në opozitë, VMRO DPMNE mbajti për pozicion zyrtar ndaj referendumit atë që njerëzit duhej të votonin si ua thoshte ndërgjegjja, kritikët thonë se krahu nacionalist në këtë parti ishte bindshëm kundër marrëveshjes së Prespës.

“Ne kemi prova të forta që qendrat e këtyre sulmeve online janë të lidhura me opozitën e VMRO, por ato nuk ishin më të fortat,” tha ministri i Informacionit Manchevski.

Më shumë, tha ai, kundërshtimi më i ashpër ndaj marrëveshjes erdhi nga maqedonasit që jetonin jashtë vendit. Ai përmendi shembullin e biznesmenit Bill Nikolov me bazë në Toronto, president i Lëvizjes Ndërkombëtare Maqedonase për të Drejtat e Njeriut në Kanada.

“Më ekstremët mes diasporës, si ai, janë fëmijë emigrantësh që kanë ardhur në vend vetëm pak herë për pushime,” tha Machevski.

Kostovski tha se Nikolov financoi fushatën me reklama në rrugë kundër marrëveshjes së Prespës në Shkup pasi u nxit online.

“Shumë njerëz të pasur në diasporë e panë se çfarë po bënim ne në median sociale dhe shumëfishuan ndikimin tonë,” tha ai. “Bill Nikolov ishte një prej tyre.”

Pyetur për koment, Nikolov i tha BIRN përmes një Tweeti: “Asnjë politikan maqedonas (nga asnjë parti politike) nuk ka të drejtë të negociojë apo të ndryshojë emrin, identitetin dhe historinë tonë. Ata sulmojnë dhe gënjejnë mbi ata që mbrojnë të drejtat tona bazë njerëzore, por ata nuk do të mbrojnë veten kundër atyre që pranojnë se dëshirojnë të zhdukin identitetin tonë.”

Kostovski i tha BIRN se lëvizja e #bojkotit mori shumë mijëra euro nga Todor Petrov, udhëheqës i Kongresit Botëror të Maqedonasve, një organizatë jofitimprurëse me bazë në Shkup që mburret se ka anëtarë nga diaspora në Shtetet e Bashkuara, Kanada, Australi, Itali dhe Gjermani.

Më 1991, Petrovi pati advokuar për vendosjen e Diellit të Verginës në flamurin e ri të vendit. Organizata e tij, Kongresi Botëror Maqedonas, shihet gjerësisht si një lëvizje ultranacionaliste.

“Kongresi Botëror Maqedonas ka lidhje me shumë maqedonas nëpër të gjithë botën dhe është e vërtetë se ata ndihmuan fushatën për bojkotimin e referendumit vitin e kaluar,” tha Petrov për BIRN.

Ndërkohë, Kostovski tha se politikanë të tjerë “u përpoqën të kalëronin energjinë që ne krijuam. Dhe të gjithë ata kërkuan – dhe morën – shumë para nga diaspora maqedonase.”

Një përfitues i tillë ishte Janko Bacev, president i Partisë pro-Ruse, Maqedonia e Bashkuar, tha ai – por BIRN nuk ishte në gjendje të konfirmonte këtë pretendim.

Kur iu kërkua që të komentojë, Bacev tha për BIRN: “Nuk do të komentoj rreth provokuesve që punojnë për qeverinë kukull në maqedoni”.

Bacev u pa në një protestë të dhunshme kundër Prespës para parlamentit në Qershor 2018, të cilën policia e ndaloi me gaz lotsjellës dhe granata trullosëse.

‘Ne duam të rimarrim emrin tonë’

Investigimi i BIRN tregoi se nacionalistët grekë në anën tjetër të kufirit përdorën gjithashtu propagandën e kompjuterizuar për të nxitur kundërshtitë ndaj marrëveshjes së Prespës.

Sërish, aktivistët e diasporës luajtën një rol në transformimin e propagandës online në veprime në rrugë dhe zemërimi kundër Prespës ushqeu protestat më të mëdha në Athinë dhe Selanik që nga koha e krizës së borxheve të Greqisë.

“Kjo është një zonë gjeografike ku popullata të mëdha u detyruan të emigrojnë gjatë shekullit të njëzetë për arsye politike apo ekonomike,” thotë Tasos Kostopoulos, një historian dhe një gazetar investigativ për gazetën e përditshme Efimerida ton Sintakton në Athinë.

“Është ekzaktësisht këta njerëz, veçanërisht nga gjenerata e dytë apo e tretë, të cilët janë përfshirë në luftën online, duke shkëmbyer fyerje në Twitter me qindra trollë dhe bote.”

Njësoj si Djathi, një nga zërat më të zhurmshëm grekë në kakofoninë dixhitale është një hibrid mes makinerisë dhe njeriut, sipas investigimit të BIRN.

“UNË JAM GREK MAQEDONAS!” thotë profili në Twitter i “Pallas Athena” nën një imazh të Diellit të Verginës. “Ne 3,5 milionë grekë maqedonas jemi të lodhur nga të qenit të vjedhur nga IDENTITETI, HISTORIA, EMRI DHE SIMBOLET! Ne duam të rimarrim emrin MAQEDONIA!”

Numri i stërmadh i tweeteve nga llogaria Pallas Athena – rreth 478 mijë në pesë vjet — është një tregues i qartë i automatizimit, megjithëse shumë nga përmbajtja dallohet se është e gjeneruar nga njeriu.

Sipas analizës nga TweetBotOrNot, një aplikacion softi që përdor makinën e të mësuarit për të klasifikuar llogaritë në Twitter si bote apo njerëz, ka pothuajse 70% shans që Pallas Athena të jetë një hibrit cyborg bot.

Duke përdorur mjete të avancuara të metrikës dhe monitorimit, BIRN ekstraktoi dhe analizoi një javë prodhim nga kjo llogari – më shumë se 2,500 postime dhe ripostime.

Analizimi i shifrave zbuloi se aksionet online të Pallas Athena – njerëzore apo jo – kanë arritur potencialisht ji më pak se 9.7 milionë përdorues të Twitterit në shtatë ditë.

Analiza e gjeolokacionit tregoi se këto përdorues ishin në 106 vende nëpër të gjithë botën, përfshirë Athinën, Toronton, Karakus, Majemi dhe Melburn.

Ekspertët thonë se numra të tillë tregojnë fuqinë e propagandës së kompjuterizuar për të krijuar një dhomë jehone gjithnjë e më në zgjerim nga një llogari e vetme.

Kontaktuar nga BIRN, pronari i llogarisë së Pallas Athena dha këtë mesazh: “I dashur, unë nuk jam bot.”

Ajo e identifikoi veten si një grua maqedonase që jeton në Suedi, e cila hyri në Twitter më 2014 pasi ajo “pa njerëz nga Shkupi që pretendonin se kishin vuajtur gjenocit nga grekët”.

“E paimagjinueshme,” shkroi ajo. “Unë vij nga [qyteti i lashtë] i Pellës dhe gjithmonë gjyshja ime, Helena, më tregonte mbi krimet e kryera nga bullgarët dhe turqit në këtë zonë.

“Fillova të shoh në gazetat e vjetra dhe kuptova se ata [njerëzit që jetojnë në atë që sot është Maqedonia e Veriut] po kryenin krime të vërteta. Kështu që unë fillova të punoj aktivisht në Twitter mbi çështjen Maqedone.”

Më 2018 ajo hyri në sherr me Djathin në një seri Twitterash.

“Natën e mirë o fqinj grek,” u tall Djathi me të. “Natën e mirë nga një Maqedonas nga Maqedonia.”

Pallas Athea u përgjigj: “UNË JAM GREKE MAQEDOONASE NGA EDESA PELLA NË MAQEDONINË E VËRTETË TË LASHTË GREKE, ZONA KU LINDI ALEKSANDRI I MADH! Vendi yt nuk ka qenë kurrë pjesë e Maqedonisë Greke të Lashtë.”

Pas më shumë shkëmbimesh të tilla, dy cyborg botët bllokuan njëri-tjetrin në Twitter dhe u kthyen në punë të tjera.

Për Nikos Smyrnaios, një profesor i ekonomisë politike dhe sociologjisë së medias dhe internetit në Universitetin e Tuluzës, nëse ia hedh fajin teknologjisë për armiqësi të tilla është vetëm pjesërisht e vërtetë.

“Nuk është teknologjia ajo që ka formëzuar polarizimin e thellë në të dy vendet mbi vetë shoqëritë që për dekada kanë vijuar të krijojnë kushtet për rritjen dhe lulëzimin e kësaj propagande nacionaliste të kompjuterizuar,” tha ai.

Kostas Zafeiropoulos është një gazetar investigativ për Efimerida ton Sintakton në Athinë. Ky artikull u realizua si pjesë e Bursës Ballkanike për Gazetari Ekselente, mbështetur nga Fondacioni ERSTE, në bashkëpunim me Rrjetin Ballkanik për Gazetari Investigative. Redaktimi nga Timothy Large.