Disa vende evropiane bëjnë thirrje për ndalimin e vizave për rusët

Mijëra rusë janë dyndur në Evropë me viza afatshkurtëra që kur Rusia e pushtoi ushtarakisht  Ukrainën. Disa kërkuan t’i shpëtonin represionit, ndërkohë që vera ka sjellë turistët rusë që thjesht kërkonin të arratiseshin në plazh. Disa politikanë evropianë po bëjnë thirrje për t’i dhënë fund vizave afatshkurtra që u lejojnë rusëve t’i kalojnë pushimet e tyre në BE ndërkohë që lufta në Ukrainë po vazhdon.

Vende duke përfshirë Ukrainën, Estoninë, Letoninë, Finlandën dhe Republikën Çeke kanë bërë thirrje që BE t’i kufizojë ose bllokojë vizat afatshkurtëra Shengen për rusët, në shenjë proteste ndaj pushtimit të Ukrainës nga vendi i tyre.

Pas gjashtë muajsh luftë, propozimi i bën jehonë zhgënjimit të gjerë me një publik rus që duket ose i paaftë ose nuk dëshiron të ngrejë një rezistencë kuptimplote ndaj luftës që po zhvillohet në emër të tyre. Situata është përkeqësuar nga incidente të profilit të lartë, duke përfshirë një grua ruse që i ngacmoi dy refugjatë ukrainas në Evropë.

“Ndaloni lëshimin e vizave turistike për rusët,” shkroi kryeministrja e Estonisë Kaja Kallas në Tëitter javën e kaluar. “Të vizitosh #Evropën është një privilegj, jo një e drejtë njerëzore.”

Por kancelari gjerman Olaf Scholz e hodhi poshtë këtë thirrje, duke thënë se një ndalim i plotë i vizave për rusët ishte “e vështirë të imagjinohej”. Ministrat e jashtëm të BE-së pritet ta diskutojnë këtë masë në një takim jozyrtar këtë muaj, megjithëse do të duhej miratimi universal nga 27 anëtarët e bllokut të BE-së.

Propozimi ka shkaktuar gjithashtu një debat të nxehtë mes rusëve – duke i përfshirë kundërshtarët e zëshëm të luftës, që shpesh jetojnë në mërgim në Evropë – për mënyrën sesi ndalimi i vizave mund të shënojë një hap drejt izolimit që ta kujton periudhën sovjetike.

“Unë nuk shoh asgjë të mirë në ndalimin e rusëve nga Evropa, sepse ata duhet ta shohin një botë të lirë,” tha Ilya Krasilshchik, botues rus në internet, i cili është kërcënuar me ndjekje penale në Rusi për kundërshtimin e luftës dhe aktualisht ndodhet në Evropë.

Ndërkohë që ai është i mendimit se një ndalim i vizave nuk ka gjasa të kalonë, i njëjti shton se problemet me hapjen e llogarive bankare në Evropë e kanë bërë të vështirë për disidentët të vepronjnë në mërgim. Në vend të kësaj, ai do të dëshironte një kontroll të shtuar për t’i hequr rusët me pikëpamje pro luftës. “Dhe për sa i përket idesë se nëse rusët nuk mund të largohen nga vendi, ata do të ngrihen dhe do ta përmbysin regjimin, është një gënjeshtër totale… Përvoja e Bashkimit Sovjetik tregon se mbyllja e kufijve nuk çon në përmbysjën e regjimit. E kuptoj zemërimin e momentit, por mendoj se është i rrezikshëm në planin afatgjatë.”

Shumë rusë të cilëve iu afrua Observer ranë dakord se turizmi i zakonshëm ishte kthyer në një pikë të qartë ndezjeje pasi vendi i tyre, Rusia, është përfshirë në një luftë brutale kundër fqinjit të tij, Ukrainës.

“Unë besoj se nëse largohesh nga Rusia, duhet të jesh aktivisht kundër luftës,” tha Ira Lobanovskaya, e cila filloi një Udhëzues për zhvendosje nga Federata Ruse në bisedën në Telegram për t’i këshilluar njerëzit që të largohen nga vendi. “Nuk mund të jesh më jashtë politikës: kjo është diçka e tmerrshme në klimën aktuale. Ne e theksojmë këtë kur i ndihmojmë njerëzit të zhvendosen … Unë e kuptoj se perëndimi nuk dëshiron që rusët të bëjnë festë në rrugët e Evropës.

Por mbajtja e rusëve në Rusi do të ishte kundërproduktive, tha ajo. Rreth gjysma e mbi 40,000 njerëzve që organizata e saj i ka këshilluar duan të flasin ose të marrin pjesë në marshime anti-qeveritare, shtoi ajo. “Ata duhet të bashkohen jashtë vendit, të krijojnë aleanca kundër luftës dhe të flasin. Ju nuk mund ta rrëzoni një fuqi bërthamore si Rusia tani nga brenda. Është thjesht joreale.”

Megjithatë, Ilya Ponomarev, ish-deputet i Dumës, i cili jeton në mërgim në Ukrainë që nga viti 2016, është në favor të një ndalimi. Ai tha se rusët e aftë për ta bërë këtë duhet të qëndrojnë në Rusi për ta luftuar regjimin, nuk është produktive që njerëzit të shkojnë thjesht në burg, “largimi i vendit duhet të jetë zgjidhja e fundit”.

“Ju nuk mund të abstenoni nga kjo luftë,” tha ai në një intervistë në Ukrainë. “Nëse doni të abstenoni, mos u ankoni se po ju dëbojnë nga Evropa”. Ai tha se beson se 98% e njerëzve që largohen nga vendi nuk janë në rrezik, por u larguan “vetëm sepse është e pakëndshme për ta [në Rusi]”.

Tutje, ai shtoi se “jam shumë dakord me lideren estoneze kur ajo tha se të qenit në Evropë nuk është një e drejtë njerëzore; është një privilegj. Nëse e dëshironi këtë privilegj, së pari bëni diçka në Rusi, fitoni këtë privilegj, bëni një lëvizje të guximshme dhe më pas largohuni. Dhe ne nuk duhet t’i kufizojmë këta lloj njerëzish që të largohen.”

Në një adresim përmes internetit, këtë fundjavë presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky përsëriti thirrjen e tij për t’i kufizuar vizat Shengen për rusët, duke thënë se “duhet të ketë garanci që vrasësit rusë dhe bashkëpunëtorët e terrorit shtetëror të mos i përdorin vizat Shengen”.

Por ai gjithashtu bëri thirrje për mbështetje për rusët “të cilët me të vërtetë kanë nevojë për ndihmë”. “Ka mekanizma të njohur ligjorë, përmes statusit të refugjatit, kërkesave për azil dhe mënyrave të tjera për të marrë mbështetje.”

Aktivistët rusë thonë se vizat turistike janë një mjet i rëndësishëm për shumë njerëz që përpiqen të largohen nga Rusia, veçanërisht kur ikin përtej kufijve tokësorë, sepse fluturimi jashtë vendit është shumë i kushtueshëm ose shumë i rrezikshëm.

“Ky është një mekanizëm sigurie për mijëra rusë, të cilët tashmë ose mund të vuajnë në të ardhmen nga represionet,” tha Anton Barbashin nga uebsajti i lajmeve Riddle Russia, i cili aktualisht ndodhet në Evropë. “Ndalimi i vizave do t’i kufizojë mundësitë që kritikët e regjimit kanë për të arritur në një vend të sigurt kur ata duhet.”

Vende si Letonia, Estonia dhe Finlanda kanë parë një fluks turistësh dhe emigrantësh rusë që nga fillimi i luftës dhe kanë filluar në mënyrë të pavarur t’i shtrëngojnë rregullat e imigracionit dhe të zbatojnë ndalime të kufizuara të vizave. Propozime të tjera jozyrtare që e synojnë kufizimin e turizmit rus gjatë luftës përfshijnë detyrimin e rusëve që ta nënshkruajnë një deklaratë që dënon pushtimin kur ata të hyjnë në Evropë. Ish-ambasadori i SHBA-së në Rusi, Michael McFaul sugjeron që vizitorëve rusë t’u kërkohet të paguajnë një taksë prej rreth 100 euro për rindërtimin e Ukrainës.

“Për ato vende që hezitojnë t’i ndalojnë të gjithë rusët që t’i vizitojnë vendet e tyre, ideja për të’i ngarkuar ata me një tarifë shtesë për vizën që më pas do të shkonte në rindërtimin e Ukrainës ofron një përgjigje alternative”, tha ai. “Të mos bësh asgjë – thjesht ta ruash status quo-në – nuk duhet të jetë një opsion.”

Ai argumentoi se kjo do t’i shmangte kufizimet e përgjithshme që mund t’i ndëshkonin rusët që e kanë kundërshtuar luftën dhe të ndihmonin në nxitjen e ikjes së trurit në Rusi.

“Përsa i përket dilemës se rusët akuzohen për financimin e rindërtimit të qeverisë ukrainase, kjo është zgjedhja e tyre, askush nuk po i detyron ata të udhëtojnë në Evropën demokratike! Ata mund të pushojnë në vendin evropian të Bjellorusisë.”

Rusët e pasur ndoshta do të gjenin një mënyrë për ta shmangur çdo ndalim, tha djali britanik me pasaportë i një biznesmeni rus. Ai ka qenë në Saint-Tropez këtë verë dhe kishte “po aq rusë si zakonisht”.

“Elita do të gjejë gjithmonë një mënyrë për të shkuar në Evropë,” tha ai. “Shumë nga brezi im janë shkolluar këtu. Kemi jetuar aq gjatë në perëndim sa të marrim leje qëndrimi ose pasaportë të dytë. Ata që nuk mund ta marrin ndonjë leje qëndrimi, flasin për marrjen e letrave turke nëse Evropa kalon me këtë. Gjithmonë do të ketë boshllëqe për ata që kanë para.”/The Guardian