Çfarë efekti mund të ketë nëse Evropa e ndërpret naftën ruse?
Komisioni Ekzekutiv i Bashkimit Evropian ka propozuar heqjen graduale të importeve të naftës ruse brenda gjashtë muajve. Ky propozim është pjesë e luftës së Evropës për ta ndaluar pagesën e Rusisë prej 850 milionë dollarësh në ditë për energji dhe për t’i goditur financat e Kremlinit për pushtimin e Ukrainës.
Por ndryshimi i dekadave të varësisë nga nafta dhe gazi natyror rus nuk është një çështje e thjeshtë për bllokun 27-vendesh të BE-së. Së pari, Hungaria dhe Sllovakia, të dyja këto vende pa dalje në det dhe përdorues të mëdhenj të naftës ruse, kanë thënë se nuk do të bëhën pjesë e bojkotit të naftës ruse.
Ja çfarë mund të nënkuptojnë sanksionet e naftës për njerëzit në Evropë dhe në pjesën tjetër të botës.
SA E PAGUAN EVROPA RUSINË PËR ENERGJI?
Gazi dhe nafta kanë vazhduar të rrjedhin edhe pse qeveritë e vendeve të BE-së e kanë denoncuar pushtimin rus në Ukrainë. BE-ja i dërgon Rusisë 450 milionë dollarë në ditë për naftë dhe 400 milionë dollarë të tjerë, po ashtu në ditë, për gaz natyror, sipas llogaritjeve të analistëve në institutin “Bruegel” në Bruksel.
Kjo do të thotë që të ardhurat nga energjia po forcojnë buxhetin e Kremlinit, duke ia shtuar rezervat e valutës së huaj që mund ta ndihmojnë Rusinë ta mbështesë rublën dhe t’i kompensojë pjesërisht sanksionet perëndimore që e kanë ngrirë një pjesë të madhe të rezervave valutore të Rusisë të mbajtura jashtë Rusisë.
SA NAFTË RUSE SHKON NË EVROPË?
Evropa është blerësi më i madh i naftës së papërpunuar ruse, duke marrë 138 milionë tonë në vitin 2020 nga totali i eksporteve të Rusisë prej 260 milionë tonësh – ose 53%, sipas Rishikimit Statistikor të BP të Energjisë Botërore. Evropa, e cila importon pothuajse të gjithë naftën e saj të papërpunuar, merr një të katërtën e nevojave të saj nga Rusia.
Nafta rafinohet në lëndë djegëse për ngrohje dhe ngarje, si dhe është lëndë e parë për industrinë.
PSE FOKUSI ËSHTË TEK NAFTA NË VEND SE TEK GAZI NATYROR?
Është më e vështirë të gjesh burime alternative të gazit natyror, sepse ai vjen kryesisht nga gazsjellësi. Do të ishte më e lehtë për të gjetur burime të tjera për naftën, e cila kryesisht transportohet me cisterna dhe tregtohet globalisht. Pra, një bojkot i gazit natyror është jashtë tryezës për momentin. Përdoruesit e mëdhenj të gazit, të tillë si Gjermania thonë se një ndërprerje e menjëhershme mund të kushtojë vende pune, me shoqatat industriale që paralajmërojnë mbyllje të bizneseve të qelqit dhe metaleve.
Ndërprerja e gazit natyror dhe naftës ka të ngjarë të shkaktojë një recesion në Evropë, thonë ekonomistët.
ÇFARË MUND TË NDODHË KUR FURNIZIMET RUSE TË NAFTËS NDALEN?
Europa importonte 3.8 milionë fuçi në ditë nga Rusia para datës 24 shkurt 2022. Në teori, klientët evropianë mund t’i zëvendësojnë ato fuçi nga furnizuesit në Lindjen e Mesme, eksportet e të cilëve tani shkojnë kryesisht në Azi, si dhe nga Shtetet e Bashkuara, Amerika Latine dhe Afrika. Ndërkohë, nafta ruse më e lirë mund ta zërë vendin e dërgesave të Lindjes së Mesme në Azi.
Por do të duhej kohë për ta bërë këtë rregullim. Furnizimet e reja do të duhej të gjendeshin diku tjetër. Disa rafineri të mëdha në Evropën Qendrore dhe Lindore mbështeten në naftën e një tubacioni të epokës sovjetike dhe do të duhet ta gjejnë një mënyrë tjetër për të marrë naftë për të prodhuar benzinë dhe produkte të tjera.
Analistët e Bruegel thonë se kjo do të thotë se vendet evropiane duhet të jenë të gatshme të vendosin masa për ta reduktuar përdorimin e karburantit, të tilla si transportin publik pa pagesë dhe bashkëudhëtim nëpër vetura. Nëse këto masa nuk funksionojnë, do të nevojiteshin masa më të ashpra, si ndalimi i vozitjes tek-çift bazuar në numrat e targave. Masa të ngjashme u morën gjatë embargos së naftës të OPEC-ut të vitit 1973, kur Gjermania vendosi që dita e diel të jëtë ditë pa përdorimin e veturave.
Rusia është furnizuesi kryesor i karburantit dizel të Evropës për kamionë dhe pajisje bujqësore, që do të thotë se çmimi i tij ndikon në ato për një gamë të gjerë ushqimesh dhe mallrash.
ÇFARË MUND TË NDODHË ME TREGUN GLOBAL TË NAFTËS?
Shanset janë që çmimet e naftës të rriten për të gjithë, sepse nafta është një mall global. Kjo do të nënkuptonte çmime më të larta në pikat e derivateve dhe për ngrohjen e shtëpive, më pak të ardhura të disponueshme për konsumatorët dhe do ta pengonte rimëkëmbjen ekonomike nga pandemia COVID-19.
Rusia ndoshta do të prodhonte dhe eksportonte më pak naftë pasi ta humbiste klientin e saj më të madh, Evropën. Kjo për shkak se të gjitha eksportet e Rusisë nuk mund të ridrejtohen thjesht nga Evropa e afërt në Azinë e largët për shkak të kufizimeve të transportit dhe logjistikës. Kjo do të nënkuptonte një riorganizim të madh të flukseve të naftës së papërpunuar në botë.
Blerësit në Indi dhe Kinë mund ta shmangin naftën ruse nëse kjo do të thotë probleme të mundshme me sanksione me Perëndimin. Dhe klientët perëndimorë tashmë po i shmangen naftës ruse, sepse nuk duan të lidhen me vendin ose nuk mund të gjejnë sigurues apo banka të gatshme për t’i trajtuar marrëveshjet me Moskën.
Nga ana tjetër, disa klientë aziatikë mund të përfitojnë nga shansi për të blerë naftë ruse me zbritje. Sidomos nëse shitjet janë jashtë rezervave, siç duket se po ndodh në disa raste.
Karteli i naftës i OPEC-ut i udhëhequr nga Arabia Saudite – i cili i përcakton nivelet e prodhimit së bashku me aleatët joanëtarë si Rusia – e ka bërë të qartë se nuk do ta rrisë prodhimin për të kompensuar çdo humbje të furnizimit nga Rusia për shkak të bojkotit. Ata do të takohen sërish të enjten.
Rystad Energy pret një humbje prej 1.5 milionë deri në 2 milionë fuçi në ditë dhe nafta do të arrijë në 120 deri në 130 dollarë për fuçi deri në fund të vitit.
Një skenar më i butë, në të cilin pjesa më e madhe e naftës ruse, e cila shmanget nga Evropa, merret në vende të tjera të etura për energji që nuk duan të bëhen pjesë e sanksioneve, do ta shihte një humbje prej 1 milion fuçi në ditë. Çmimet e naftës do të bien nën 100 dollarë deri në qershor dhe do të vazhdojnë të bien në 60 dollarë deri në fund të vitit.
SA MUND TË JETË KOSTOJA E BOJKOTIT NDAJ RUSISË?
Kjo do t’i kushtonte Kremlinit, me energjinë si shtyllën kryesore të buxhetit të tij. Qeveria ruse ka marrë mesatarisht 43% të të ardhurave të saj nga nafta dhe gazi natyror midis viteve 2011 dhe 2020.
E megjithatë edhe kjo nuk është aq e thjeshtë.
Çmimi për standardin kryesor të eksportit të Rusisë në Evropë, naftën bruto Urals, ka shënuar një zbritje prej 35 dollarësh për fuçi krahasuar me standardin ndërkombëtar Brent.
Por për shkak të çmimeve përgjithësisht më të larta të naftës, humbjet e të ardhurave të Rusisë deri më tani kanë qenë të kufizuara. Këto fitime në valutë të huaj po e ndihmojnë në mbështetjen e financave ruse mes sanksioneve.
“Embargoja graduale e BE-së ndaj naftës ruse është një bast i rrezikshëm, pasi në terme afatshkurtëra, mund të lërë të ardhura ruse të larta duke nënkuptuar pasoja negative për BE-në dhe ekonominë globale për sa i përket çmimeve më të larta”, tha Simone Tagliapietra, ekspert i politikave energjetike në Bruegel.
Kjo nëse lihet mënjanë frika se një bojkot i naftës mund ta provokojë Rusinë t’i ndërpresë furnizimet me gaz në shenjë hakmarrjeje./Associated Press
Përgatiti: Nuhi Shala
