Burgu më i madh në botë: Ujgurët në Kinë përbëjnë shkallën më të lartë të të burgosurve në botë

Një në 25 persona dënohet me burg për akuza të lidhura me terrorizmin në Konasheher, provincën Xinjiang, ku partia komuniste kineze ushtron represion mbi pakicën myslimane.

Pothuajse një në 25 persona në një qark të qendrës ujgure të Kinës është dënuar me burg për akuza të lidhura me terrorizmin, në shkallën më të lartë të njohur të burgimit në botë, thotë një rishikim i Associated Press i të dhënave të rrjedhura.

Një listë e marrë dhe e verifikuar pjesërisht nga Associated Press i citon emrat e më shumë se 10,000 ujgurëve të dërguar në burg vetëm në qarkun Konasheher, një nga dhjetëra në Xinjiangun jugor. Vitet e fundit, Kina ka kryer një goditje brutale ndaj ujgurëve, një pakicë kryesisht myslimane, të cilën e ka përshkruar si një “luftë kundër terrorit”.

Lista është larg nga më e madhja që ka dalë deri më sot me emrat e ujgurëve të burgosur, duke pasqyruar madhësinë e madhe të një fushate të qeverisë kineze që përfshiu rreth një milion ose më shumë njerëz në kampe internimi dhe burgje. Kjo gjithashtu e konfirmon atë që familjet dhe grupet e të drejtave kanë thënë prej vitesh: Kina po mbështetet në një sistem burgimi afatgjatë për t’i mbajtur nën kontroll ujgurët, duke përdorur ligjin si një armë shtypjeje.

Nën kritikat e ashpra ndërkombëtare, zyrtarët kinezë njoftuan mbylljen në vitin 2019 të kampeve të internimit afatshkurtër dhe jashtëgjyqësor, ku ujgurët u burgosën pa akuza. Megjithatë, megjithëse vëmendja u përqendrua te kampet, mijëra ujgurë ende vuajnë për vite apo edhe dekada në burg për ato që ekspertët thonë se janë akuza të sajuara për terrorizëm.

Qarku Konasheher është tipik për Xinjiang-in jugor rural dhe më shumë se 267,000 njerëz jetojnë atje. Dënimet me burg në të gjithë qarkun ishin nga dy deri në 25 vjet, me një mesatare prej nëntë vjetësh, tregon lista. Ndërsa njerëzit në listë u arrestuan kryesisht në vitin 2017, sipas ujgurëve në mërgim, dënimet e tyre janë aq të gjata sa shumica dërrmuese do të duhej të ishin ende në burg.

Ata që u përfshinë vinin nga të gjitha sferat e jetës, dhe përfshinin burra, gra, të rinj dhe të moshuar. Ata kishin vetëm një gjë të përbashkët: ishin të gjithë ujgurë.

Lista është marrë nga studiuesi i Xinjiang-it, Gene Bunin, nga një burim anonim, i cili e përshkroi veten si një anëtar i shumicës kineze Han kineze “që kundërshton politikat e qeverisë kineze në Xinjiang”. Lista pastaj iu dha Associated Press (AP) nga Abduëeli Ayup, një gjuhëtar ujgur i mërguar në Norvegji. AP e vërtetoi atë përmes intervistave me tetë ujgurë që njohën 194 persona në listë, si dhe njoftime ligjore, regjistrime të telefonatave me zyrtarë kinezë dhe kontrolle të adresës, ditëlindjeve dhe numrave të identitetit.

Lista nuk përfshin persona me akuza tipike penale si vrasje apo vjedhje. Përkundrazi, ai fokusohet në veprat që lidhen me terrorizmin, ekstremizmin fetar ose akuzat e paqarta të përdorura tradicionalisht kundër disidentëve politikë, të tilla si “zgjedhja e grindjeve dhe provokimi i telasheve”. Kjo do të thotë se numri i vërtetë i njerëzve të burgosur është pothuajse me siguri më i lartë.

Por edhe me një vlerësim më të kujdesshëm, shkalla e burgimit në qarkun e Konasheher është më shumë se 10 herë më e lartë se ajo e Shteteve të Bashkuara, një nga vendet me numrin më të madh të të burgosurve në botë, sipas statistikave të Departamentit të Drejtësisë. Është gjithashtu më shumë se 30 herë më i lartë në krahasim me Kinën në tërësi, sipas statistikave shtetërore nga viti 2013, hera e fundit që u publikuan shifra të tilla.

Darren Byler, ekspert në sistemin e burgosjes masive të Xinjiang, tha se shumica e arrestimeve ishin arbitrare dhe jashtëligjore, me njerëz të arrestuar vetëm për shkak se i kanë të afërmit e tyre që jetojnë jashtë vendit ose për shak të shkarkimit të disa aplikacioneve të telefonit celular.

“Është vërtet diçka e jashtëzakonshme,” tha Byler. “Në asnjë vend tjetër nuk kemi parë popullata të tëra njerëzish të përshkruhen si terroristë ose të shihen si terroristë.”/ The Guardian