Pesë arsye pse Ukraina nuk do t'i bashkohet aleancës ushtarake të NATO-s së shpejti

Kievi ka reaguar ndaj aneksimit të katër rajoneve të Ukrainës nga Rusia njoftuar duke  e bërë publike një kërkesë të papritur dhe të shpejtë për t’u bashkuar me aleancën ushtarake të NATO-s.

Anëtarët ekzistues Polonia, Rumania, Sllovakia, Republika Çeke, Estonia, Letonia, Lituania, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut e mbështesin ofertën në fjalë.

Por, me sa duket, shefi i NATO-s, Jens Stoltenberg po i shmanget një kërkese të tillë ndërkohë që këshilltari amerikan i sigurisë, Jake Sullivan tha se aplikimi duhet të shtyhet.

Këtu janë pesë arsyet pse Ukraina nuk ka gjasa t’i bashkohet NATO-s së shpejti.

1. Anëtarësimi i Ukrainës në NATO do ta rrezikonte një luftë më të gjerë

Të qenit në luftë e ndërlikon pamjen.

Sipas nenit 5 të marrëveshjes së mbrojtjes kolektive të NATO-s, nëse një shtet anëtar sulmohet, të gjithë të tjerët duhet ta konsiderojnë këtë një sulm ndaj tyre dhe t’i dalin në ndihmë aleatit të tyre.

Çfarë do të thotë kjo është se nëse Ukraina do t’i bashkohej NATO-s ndërkohë që është ende në luftë me Rusinë, neni 5 do të duhej të aktivizohej.

“Ekzistojnë rreziqe përshkallëzuese për ta bërë Ukrainën një anëtare”- tha John Williams, profesor në Universitetin Durham, i specializuar në politikën ndërkombëtare, luftën dhe sovranitetin, duke paralajmëruar se mund të çojë në një “skenar makthi”.

“NATO do të [përfshihej] më qartë në luftë në një mënyrë shumë më të drejtpërdrejtë”, vazhdoi ai, që do të thotë se anëtarët e tjerë që kufizohen me Rusinë, si shtetet baltike dhe Polonia, mund të “bëhen potencialisht një vijë e parë fronti”.

Ndërkohë që aplikimet e Suedisë dhe Finlandës për anëtarësim në NATO kanë avancuar, Putini ka kërcënuar se do të përgjigjet në të njëjtën mënyrë, nëse NATO do të vendosë trupa dhe infrastrukturë atje.

Por ky ngurrim aktual nuk nënkupton mbylljen e përhershme të derës për Ukrainën. Pasi të përfundojë lufta, Ukraina mund të bashkohet ende me aleancën, me Ukrainën që mbetet një anëtare e besueshme e ardhshme.

“Le ta zgjidhim konfliktin fillimisht”- ka deklaruar Jamie Shea, ish-zëvendës ndihmës sekretar i përgjithshëm i NATO-s. “Për momentin çështja kryesore është ruajtja e Ukrainës si një shtet funksional dhe largimi i forcave ruse nga territori i saj”.

“Le të gatuajmë darkën e sotme dhe të shqetësohemi për darkën e javës tjetër më vonë”- shtoi ai.

2. Anëtarësimi në NATO nuk është ‘i nevojshëm’ për Ukrainën

NATO është tashmë e përkushtuar ndaj Ukrainës.

Krahas dhjetëra miliarda eurove në ndihmën ushtarake dhe financiare nga shtetet individuale anëtare të NATO-s, vetë aleanca ofron mbështetje të madhe për Ukrainën, duke koordinuar këtë ndihmë dypalëshe dhe dhënien e ndihmave humanitare dhe jovdekjeprurëse.

“Është ironike”- tha Shea. “Të gjitha këto armë që rrjedhin [në Ukrainë] nënkuptojnë se, në një farë mënyre, Ukraina tashmë ka një garanci sigurie të NATO-s […] pa anëtarësim”.

Ndonjëherë mund të marrësh shumë përfitime nga anëtarësimi në NATO pa u anëtarësuar në të vërtetë”- shtoi ai, duke e përmendur shembullin e Kosovës, e cila u mbështet nga paqeruajtësit e aleancës në fund të viteve 1990.

E njëjta gjë vlen edhe për kërcënimin bërthamor, sugjeron Prof Williams.

Pas komenteve të liderit çeçen Ramzan Kadyrov se Rusia duhet të përdorë armë bërthamore me rendiment të ulët në Ukrainë, Uashingtoni tha se do të hakmerrej ashpër, me ish-drejtorin e CIA-s, David Petraeus, që pretendon se SHBA do t’i zhdukte trupat ruse në Ukrainë dhe do ta fundoste të gjithë flotën e saj në Detin e Zi.

3. Ukraina nuk është ‘e gatshme’ për anëtarësim në NATO

Para se të anëtarësohen në NATO, vendet aspiruese duhet së pari t’i përmbushin disa standarde ekonomike, politike dhe ushtarake.

Sipas Prof ëilliams, Ukraina mbetet një “rrugë e mirë” nga përmbushja e këtyre kritereve të anëtarësimit, duke vënë në dukje “problemet” me “institucionet demokratike” dhe “proceset anti-korrupsion” të vendit.

“Nuk na ndajnë shumë vite që zgjedhjet në Ukrainë të jenë bërë goxha të korruptuara … dhe protestat masive në rrugë që u përpoqën ta vendosnin Ukrainën në rrugën drejt shndërrimit në një shtet evropian modern, liberal dhe demokratik”- tha ai.

“[Kjo] rrugë tani duket e pakthyeshme. Putini e ka garantuar këtë. Por është një rrugë e gjatë, institucionet politike të Ukrainës kanë punë për të bërë”.

Përpjekja e Ukrainës për t’u bashkuar me Bashkimin Evropian (BE) përballet me vështirësi të ngjashme, me shqetësimet nëse do t’i përmbushë standardet dhe pritshmëritë e bllokut të NATO-s.

Megjithatë, ka shpresa se lufta do ta përmirësojë aftësinë e Ukrainës për t’i përmbushur kërkesat e NATO-s, veçanërisht ato ushtarake.

“Ukraina do të dalë nga kjo me ndoshta një nga ushtritë më të mira në NATO, sepse ajo ka marrë shumë pajisje dhe trajnime perëndimore”- tha Shea.

Kjo do ta bëjë atë një “kandidat më tërheqës” në planin afatgjatë, shtoi ai.

4. Është e vështirë që të gjithë anëtarët e NATO-s ta mbështesin kërkesën e Ukrainës

Sipas rregullave të NATO-s, anëtarët e rinj mund të pranohen vetëm nëse të 30 anëtarët tjerë bien dakord. Në rast se ndonjë shtet anëtar nuk pajtohet, mund të pengojë – ose edhe ta prishë – të gjithë procesin.

Suedia dhe Finlanda e kanë hasur këtë vështirësi me kërkesat e tyre për anëtarësim në NATO, me Turqinë që ka ngritur kundërshtime fillestare.

Në të njëjtën mënyrë, Hungaria mund të provojë të jetë problem për ofertën e anëtarësimit të Ukrainës.

Vendet, të cilat ndajnë një kufi tokësor, kanë një mosmarrëveshje të gjatë në lidhje me të drejtat e pakicës hungareze të Ukrainës.

Që nga viti 2017, kur Ukraina e bëri gjuhën ukrainase gjuhën e kërkuar në shkollat ​​fillore, Hungaria e ka bllokuar në mënyrë të përsëritur përpjekjen e Ukrainës për t’u integruar si në NATO ashtu edhe në BE.

“Orban është lloji i liderit që do të shkaktojë telashe nëse mendon se ka mbështetje popullore”- tha Shea. “Shikoni rekordin e tij në BE”.

Orban e ka kritikuar në mënyrë të përsëritur strategjinë e Perëndimit ndaj Rusisë dhe e ka pozicionuar veten si aleat të Putinit, duke e kritikuar përdorimin e sanksioneve dhe arritjen e marrëveshjeve të gazit me Moskën.

Opinionet në kryeqytetet e tjera evropiane janë gjithashtu një çështje për diskutim.

“Pyetja e madhe është nëse Franca dhe Gjermania, dy vendet kryesore të aleancës [NATO], do të bien dakord”- tha William Alberque, drejtor i strategjisë, teknologjisë dhe kontrollit të armëve në Institutin Ndërkombëtar për Studime Strategjike. “A do të ishin të gatshëm të shkonin kaq larg?”.

Në vitin 2008, Parisi dhe Berlini i bllokuan përpjekjet e Ukrainës dhe Gjeorgjisë për t’u bashkuar me NATO-n, ndërsa në shkurt të vitit 2022 – vetëm një javë para pushtimit – kancelari gjerman Olaf Scholz tha se anëtarësimi i Ukrainës nuk ishte në plan.

5. Anëtarësimi i Ukrainës në NATO do të ishte një ‘fitore propagandistike’ për Putinin

Që nga shpërthimi i luftës në Ukrainë, Putin e ka mbrojtur linjën se Rusia është e kërcënuar nga NATO.

Ai e ka justifikuar në mënyrë rutinore pushtimin e Ukrainës për ta çliruar Rusinë nga ky kërcënim, për të cilin ai pretendon se është një rrezik për integritetin territorial të Rusisë.

Nëse Ukraina do të bashkohej me planin e integruar të mbrojtjes së NATO-s, Shea pretendon se kjo do të përfshinte pa ndryshim vendosjen e trupave perëndimore dhe bazave ushtarake në tokën ukrainase.

“Kjo do t’i jepte Putinit një nxitje masive propagandistike”- tha ai. “Putini po përpiqet shumë, madje edhe në mënyrë të dëshpëruar, për t’i bindur rusët se ekziston një kërcënim i jashtëm ekzistencial nga NATO […] sjellja e Ukrainës tani thjesht do të ishte në dobi të asaj narrative”.

Zyrtarët e NATO-s dhe politikanët perëndimorë e kanë bërë të qartë në mënyrë të përsëritur se lufta në Ukrainë është një konflikt midis Kievit dhe Moskës, me presidentin amerikan Joe Biden duke thënë se ai nuk do ta tërhiqte aleancën në një konflikt më të gjerë mbi Ukrainën.

Kishte shqetësime se kjo “fitore propagandistike” do të vinte në kohën e gabuar, mes përparimeve të lehta të Ukrainës në fushëbetejë dhe ndjenjës kundër luftës në Rusi./Euronews

Përgatiti: Nuhi Shala