Ana Bërnabiq vërteton besnikërinë ndaj Aleksandar Vuçiqit

Në fillim e mirëpritur si simbol i përparimit serb, kryeministrja e parë grua dhe homoseksuale e Serbisë e ka vërtetuar ashpër besnikërinë ndaj presidentit Aleksandar Vuçiq, në të gjitha aspektet e politikës, që nga kufizimi i lirisë së mediave deri tek mohimi i gjenocidit, shkruan Balkan Insight.

Në vitin 2017, kur Ana Brnabiq u bë jo vetëm kryeministrja e parë grua e Serbisë, por kreu i parë i qeverisë që bënë publike orientimin gjinor homoseksual,  bota u mrekullua se si një vend konservator i Ballkanit mund të bënte një hap të tillë përparimtar.

Megjithatë, në Serbi, pak ishin të entuziazmuar. Për bazën konservatore të partisë në pushtet, Partisë Progresive Serbe, pati një konfuzion të gjerë për promovimin e një teknokrateje lezbike jo-partiake në atë që sipas kushtetutës serbe është posti më i fuqishëm në tokë.

Liberalët, ndërkohë, ishin hutuar se pse presidenti Aleksandar Vuçiq, i cili nuk njihet si kampion i të drejtave të njeriut ose mbrojtës i komunitetit LGBT, do të bënte një veprim kaq të guximshëm dhe potencialisht të rrezikshëm.

Tre vjet pas kësaj ngjarje, ende ka pak konfuzion.

Bërnabiq është shfaqur si një besnike e Vuçiqit, duke e lejuar atë  nga posti ceremonial i presidentit ta frenojë qeverinë falas.

Një biznesmene 44-vjeçare e arsimuar në Mbretërinë e Bashkuar, e cila nuk ka prapavijë paraprake në politikë apo aktivizëm LGBT, Bërnabiq ka adoptuar tonin e pakompromis të Vuçiqit në një varg çështjesh, që nga mohimi i gjenocidit deri te liria e mediave, duke zhgënjyer njerëzit brenda dhe jashtë Serbisë, të cilët shpresonin që emërimi i saj do të ishte dëshmi e braktisjes së Vuçiqit nga rrënjët e tij politike në shovinizmin dhe ultranacionalizmin e viteve 1990.

Bërnabiq u zgjodh për “imazhin e saj liberal”, tha analisti politik Boban Stojanoviq, por nuk ka asgjë liberale në lidhje me sjelljen e saj në detyrë.

Kryeministrja, tha ai, është bërë thjesht “një dorë e zgjatur e Aleksandar Vuçiqit”.

“Ishte thjesht një shfaqje teatrore se sigurisht që Serbia nuk është një vend liberal”.

“Nuk ka mësues më të mirë” sesa Aleksandar Vuqiq

Bërnabiq së pari mori vëmendjen e publikut serb në vitin 2015 kur “Continental Wind Serbia”, kompania në të cilën ajo ishte drejtoreshë, ishte bërë cak i një afere, në të cilën raportet e mediave sugjeruan se drejtori i operatorit të rrjetit serb “Elektromreze Srbije”, EMS, Nikola Petroviq, u përpoq të zhvaste dy milion euro nga ndërmarrja. Petroviq ishte njeriu më i mirë i Vuçiqit në dasmën e tij, sipas gazetës së përditshme Danas.

EMS-degë e“US Continental Wind Partners” më parë kishte kundërshtuar vendimin për t’i  dhënë leje për të ndërtuar parkun e erës me 145 megavat, i cili do zotëronte stacionin e transformatorit të energjisë, që do të lidhte parkun me rrjetin elektrik.

Përfundimisht, në tetor 2015, Bërnabiq u paraqit në një konferencë për shtyp me Petroviqin për të hedhur poshtë pretendimet e reketimit. Më pak se një vit më vonë, Vuçiq, asokohe kryeministër, i bëri thirrje asaj të bëhet ministre e administratës publike. Kur e liroi postin e kryeministrit në vitin 2017 për t’u bërë president, Bërnabiq u bë pasardhësja e tij.

Megjithëse ajo më vonë u anëtarësua në Partinë Progresive, Bërnabiq nuk është një figurë e vendosur e partisë, dhe as ajo nuk u zgjodh drejtpërdrejt, domethënë se ajo duhet t’i jetë mirënjohëse Vuçiqit.

Kjo nuk duket se e shqetëson atë, thonë analistët.

“Nëse ju jeni të zgjuar, ju shikoni, dëgjoni dhe mësoni prej tij,” tha Bërnabiq për Vuçiqin në janar në një intervistë për tabloidin serb Alo. “Sidomos në politikë,” tha ajo, “nuk ka mësues më të mirë në botë sesa Aleksandar Vuçiq.”

Disa muaj më parë, e pyetur nëse ajo ndonjëherë nuk pajtohej me presidentin, Bërnabiq tha se nëse ajo do nuk do pajtohej ndonjëherë kjo do të ishte si rezultat i “karrierës së saj të shkurtër politike” dhe “përvojës së pasur politike” të Vuçiqit.

“Unë mësoj nga Aleksandar Vuçiq çdo ditë,” tha Brnabiq. Në një shfaqje televizive në muajin  prill, Bërnabiq e quajti atë “shefi” duke vendosur fotografitë e fëmijëve vullnetarë gjatë krizës COVID-19. “Ai ndoshta do të më vrasë”, tha ajo.

Kritikët tregojnë se sipas kushtetutës serbe, kryeministri duhet të jetë shumë më i fuqishëm se presidenti, por në praktikë Vuçiq i quan të këto të shtëna ndaj popullaritetit të tij personal midis votuesve dhe kontrollit të tij mbi Partinë Progresive.

Vuçiq nuk ishte i pari që i përmbysi detyrat, edhe ish-presidenti pro-perëndimor i Serbisë, Boris Tadiç, në mënyrë të ngjashme tërhoqi telat e qeverisjes midis viteve 2004-2012, megjithëse ekspertët thonë se Vuçiq ka monopolizuar fuqinë në një shkallë që nuk është parë që nga koha e Sllobodan Millosheviqit në vitet 1990.

“Nënshtrimi i zyrës së kryeministres ndaj Presidencës nuk është në diskrecionin e askujt, por është një shkelje e drejtpërdrejtë e kushtetutës serbe,” tha sociologu dhe komentatori politik Dario Hajriq. “Ne i ndiejmë pasojat e kësaj në çdo hap.”

Pak tolerancë ndaj kritikës

Ashtu si Vuçiq, edhe Bërnabiq përplaset me kritika, qoftë nga opozita apo edhe media.

Përpos Vuçiqit, Serbia ka rënë në mënyrë të vazhdueshme në renditjen për lirinë e medias. Kritikët thonë se Bërnabiq nuk ka bërë asgjë për të ndalur rrëshqitjen.

Stojanoviq, analist politik, tha se që nga marrja e detyrës Bërnabiq ka mprehur retorikën e saj  “për t’iu përshtatur tregimit të përgjithshëm të SNS, në të cilën nuk ka hapësirë ​​për kritika dhe trajtim të kundërshtarëve politikë, mediave dhe njerëzve arrogantë që nuk kujdesen në përdorimin e gjuhës”.

Në nëntor 2019, duke iu drejtuar parlamentit, Bërnabiq u tha ministrave të saj të kabinetit që të injoronin pyetjet në lidhje me një seri raportesh hulumtuese të BIRN-it që identifikonin babanë e Ministrit të Brendshëm serb, Nebojsa Stefanoviq, si ndërmjetës në marrëveshjet për armë në  një fabrikë shtetërore të armëve, që ishte një konflikt i dukshëm interesi. Bërnabiq i përshkroi zbulimet si një “çështje e fabrikuar”.

Në të njëjtin muaj, ajo refuzoi thirrjet për shkarkimin e Ministrit të Financave, Sinisa Mali, pasi që Komiteti i Etikës Profesionale të Universitetit të Beogradit zbuloi që ai kishte plagjiaturë tezën e doktoraturës, disa vite pasi akademikët dhe gazetarët kishin parë fillimisht kambanat e alarmit mbi punën. Sipas vendimit të komunitetit Bërnabiq kishte thënë se është “vendim politik”.

Pastaj më 28 mars të këtij viti, me rritjen e krizës COVID-19, qeveria e saj njoftoi se kishte ndaluar secilin jashtë Ekipit të centralizuar të Krizave që të jepte çdo informacion për publikun në lidhje me pandeminë e koronavirusit, një veprim që  vëzhguesit dhe OJQ-të lokale e konsideruan si censurë.

Më 1 prill, gazetarja Ana Laliq u arrestua dhe u akuzua për shkaktim të panikut pasi publikoi një artikull në faqen e lajmeve Nova.rs në të cilin ajo përshkroi mungesën e pajisjeve mbrojtëse në spitalin e provincës veriore të Vojvodinës.

Laliq u la i lirë të nesërmen pas protestave nga grupet për të drejtat e njeriut, ndërsa Bërnabiq e tërhoqi rregulloren e saj të 28 marsit, duke thënë se Vuçiq i kishte kërkuar që ta shfuqizojë atë.

“Është faji im që kemi sjellë diçka të tillë dhe është gjithashtu marrëzia ime që kur e vendosëm dhe nuk e shpjegova atë,” tha Brnabiq.

Kur “Freedom House”, në raportin e saj të fundit këtë muaj, tha se Serbia – përkrah Hungarisë dhe Malit të Zi – nuk kishte një demokraci e plotë por një regjim hibrid, Bërnabiq lëshoi ​​përsëri një letër me 16 faqëshe drejtuar organizatës së respekuar duke e akuzuar atë për “paragjykime negative” ndaj Serbisë dhe “vëzhgime të njëanshme ”.

Bërnabiq gjithashtu e përkrah Vuçiqin dhe insistimin e Partisë Progresive që masakra e vitit 1995 e rreth 8,000 burrave dhe djemve myslimanë nga forcat serbe boshnjake në enklavën boshnjake të Srebrenicës nuk përbënte gjenocid, pasi gjykata e Kombeve të Bashkuara ashtu vendosi për ish-Jugosllavinë.

“Imituesja më e zjarrtë” e Vuçiqit

Nëse aktivistët e  LGBT menduan se me emërimin e Bërnabiqit Serbia më në fund do të marrë një kthesë, ata shpejt u zhgënjyen kur kryeministrja, në paraqitjen e saj në “Belgrade Pride 2017” refuzoi të thoshte nëse ajo do të donte të shihte martesën mes të njëjtit seks të legalizuar në Serbi.

Në shkurt të vitit 2019, partnerja e Brnabiq lindi fëmijën e tyre. Kritikët, megjithatë, vunë re se pllenimi artificial nuk lejohet për partnerë të të njëjtit seks në Serbi.

Duke qenë shefja e parë e komunitetit LGBT e qeverisë së Serbisë “dhe fjalë për fjalë duke mos bërë asgjë për ta në Serbinë patriarkale e bën Ana Bërnabic një shembull shkollor i përpjekjes për t’u dukur miqësore ndaj LGBT”, tha Hajriq.

Me lindjen e fëmijës së saj, Hajriq tha “ne thjesht kemi një shembull tjetër që në Serbi klasa politike ka të drejta pakrahasueshëm më të mëdha se qytetarët e tjerë.”

Në zgjedhjet parlamentare të planifikuara për 21 qershor, ekspertët nuk janë të sigurt nëse Bërnabiq do të mbetet në postin e saj, apo edhe nëse ka rëndësi që të mbetet.

“Gjatë mandatit të saj, autokracia e Vuçiqit është bërë më e drejtpërdrejtë, korrupsioni është bërë më i dukshëm dhe liritë e mediave mund të përkeqësohen më tej vetëm nëse gazetarët fillojnë të vriten përsëri në hyrje të ndërtesave të tyre”, tha Hajriq, duke iu referuar vrasjes së gazetarit dhe redaktorit Slavko Curuvija në prill 1999 nga katër oficerë të atëhershëm të inteligjencës kur Vuçiq ishte ministër i frikshëm i Informacionit të Serbisë.

“Askush nuk priste që ajo të ishte pengesë për Vuçiqin,” tha ai, “por unë do të thoja, që pak kush mendonte se ajo do të bëhej një nga imitueset e tij më të zjarrta.”