Loja në “TikTok” që dyshohet se nxiti nxënësit të lëndojnë vetën, KOMF bën thirrje për kujdes të shtuar

Pas raportimeve se 20 nxënës të shkollave fillore në Fushë Kosovë e Lipjan kanë lënduar vetën, të nxitur nga një video (lojë) në “TikTok”, ka reaguar Koalicioni i OJQ-ve për Mbrojtjen e Fëmijëve (KOMF).

Në reagimin e tyre, KOMF që përfaqëson 34 organizata joqeveritare, shprehet se i kanë ndjekur me shumë shqetësim informatat e publikuara në media mbi përhapjen e videos (lojës) së rrezikshme që po qarkullon në “TikTok” – “Sfidë apo e vërtetë”, e cila nxit sjelljet vetëdëmtuese të fëmijëve.

“Deri tani, sipas publikimeve në dy shkolla 9-vjeçare, janë identifikuar rreth 20 nxënës të cilët kanë marrë pjesë në këtë lojë duke dëmtuar krahët e tyre me mjete të mprehta. Megjithatë, ekziston mundësia që ky numër të jetë më i madh apo që ai të rritet në ditët në vijim, duke qenë se loja qarkullon online dhe është e qasshme në telefona, pajisje të cilën shumë fëmijë e posedojnë” – thuhet në reagimin e KOMF, më 07.06.2024.

Tre nxënës nën moshën 14-vjeçare të shkollës fillore të mesme të ulët “17 Shkurti” në fshatin Gllogovc të Komunës së Lipjanit, dyshohet se para datës 20.05.2024 e kanë lënduar dorën e tyre të majtë me mjete të mprehta, të nxitur nga një video (lojë) në “TikTok”.

Ndërsa, më 30.05.2024, janë raportuar 17 raste të nxënëseve të shkollave fillore të mesme të ulët “Mihal Grameno” dhe “Daut Bogujevci” në Fushë Kosovë që i kanë gërvishtur duart e tyre, po ashtu të nxitura nga një video (lojë) në “Tiktok”.

Si rezultat i gjithë kësaj, KOMF u është drejtuar të gjithë fëmijëve duke u thënë se luajtja e kësaj loje i dëmton fizikisht dhe se mund të ketë pasoja që zgjasin në shëndetin e tyre. 

KOMF po ashtu u ka bërë thirrje fëmijëve që t’i raportojnë te prindërit apo mësimdhënësit, shokët apo shoqet e tyre që mund të jenë përfshirë në këtë lojë.

“Përfshihuni në lojra që ju ndihmojnë të rriteni të fortë e të shëndetshëm dhe qëndroni larg këtyre mashtrimeve. KOMF i bën thirrje të gjithë fëmijëve që të raportojnë tek prindi apo mësuesi, nëse kanë informacion se shokët apo shoqet e tyre janë të përfshirë në këtë lojë. Vetëm kështu mund të ndihmoni vërtet shokët tuaj” – ka apeluar KOMF.

Përveç fëmijëve, KOMF u ka bërë thirrje edhe prindërve që të kenë kujdes e vëmendje të shtuar gjatë qëndrimit të fëmijëve në internet dhe t’u flasin atyre për rreziqet që mund t’iu sjellë loja në “TikTok” që dyshohet se i ka nxitur nxënësit tjerë ta lëndojnë vetën.

“KOMF i bën thirrje prindërve, mësimdhënësve dhe institucioneve të mandatuara, të kenë vëmendje dhe kujdes të shtuar për të parandaluar raste të reja të fëmijëve që mund të manipulohen nga kjo lojë. Po ashtu, kërkojmë të sigurohet komunikim dhe koordinim intensiv dhe i vazhdueshem mes palëve të sipërpërmendura, në mënyrë që çdo rast i ri të referohet në kohë për të marrë shërbimet dhe ndihmën e nevojshme” – kanë thënë nga KOMF.

Si përfundim, KOMF u ka bërë thirrje edhe institucioneve që ta zbatojnë me përpikmëri udhëzimin administrativ (QRK) nr. 04/2022 për masat për mbrojtjen e fëmijës kundër faqeve të internetit me përmbajtje pornografike dhe të atyre që dëmtojnë shëndetin dhe jetën e fëmijës, i cili derivon nga Ligji për Mbrojtjen e Fëmijës.

Udhëzimi administrativ nr. 04/2022 për masat për mbrojtjen e fëmijës kundër faqeve të internetit me përmbajtje pornografike dhe të atyre që dëmtojnë shëndetin dhe jetën e fëmijës, përmbledh detyrat dhe përgjegjësitë e prindërve dhe të institucioneve si Ministrisë së Arsimit, Ministrisë së Punëve të Brendshme, Ministrisë së Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Policisë e Qendrave për Punë Sociale për trajtimin e rasteve të tilla.

“Përjashtimisht në rastet kur ka dyshim të bazuar apo kur është identifikuar rreziku që i kanoset fëmijës, të gjithë bartësit e përgjegjësive, duke përfshirë prindërit, janë të detyruar të ndërmarin masa për ndalimin e qasjes së fëmijës në internet apo argëtimin nëpërmjet video-lojërave që rrezikojnë shëndetin, mirëqenjen dhe jetën e fëmijës” – thuhet në nenin 8, pika 2, e udhëzimit administrativ nr. 04/2022.

Si u identifikuan nxënësit e shkollës “17 Shkurti” në Lipjan se e kanë lënduar veten me mjete të mprehta?

Drejtori i shkollës “17 Shkurti” në Gllogovc të Lipjanit, Mehmet Rashiti, në një bisedë për KALLXO.com më 31.05.2024, ka shpjeguar se tre nxënësit dyshohet se e kanë lënduar vetën para datës 20.05.2024.

“Na u ka lajmëru rasti i parë më 20.05.2024, po rastet kishin ndodhë prej 14 (maj) e mbrapa, me 17.05.2024 dy raste, me 14.05.2024 një rast” – ka thënë Rashiti më 31.05.2024.

Ai është informuar nga të miturit se të njëjtit e kanë lënduar veten, në prani të prindërve dhe të psikologes së shkollës. Nxënësit ishin trajtuar nga psikologia e shkollës në fillim. Rashiti më pas tha se ka mbajtur një mbledhje me prindërit dhe më pas e kanë lajmëruar Policinë për këto raste.

“Fillimisht i kam trajtu me psikologen e shkollës, kemi bisedu me prindërit, kemi thirrë mbledhje të prindërve, e kam lajmëru Policinë, kanë shku për Qendër për Punë Sociale edhe me një shkresë është informu edhe Drejtoria Komunale e Arsimit” – tha Rashiti.

Flora Ahmeti, zëdhënëse e Policisë së Kosovës e ka konfirmuar për KALLXO.com se më 20.05.2024 janë njoftuar për këto raste. 

“Zyrtarët nga Stacioni Policor në Lipjan me datën 20.05.2024 janë njoftuar për një dukuri shqetësuese në një shkollë, ku disa nxënës dyshohet se janë vetëlënduar (gërvishtur) si pasojë e një loje në rrjete sociale. Menjëherë zyrtarët policorë kanë ndërmarrë veprimet e nevojshme në koordinim me Prokurorinë dhe Qendrën për Punë Sociale” – është përgjigjur Ahmeti më 31.05.2024.

Kurse, drejtori i Arsimit në Lipjan, Rasim Hasani, ka thënë se fillimisht drejtori i shkollës “17 Shkurti” ia kishte raportuar në formë joformale shqetësimin se nxënësit dyshohet që e kanë lënduar veten, mirëpo ai i kishte kërkuar që ta paraqiste shqetësimin në formë të shkruar në Drejtori Komunale të Arsimit (DKA).

Pasi Rashiti e ka dërguar shqetësimin në formë të shkruar në DKA, Hasani thotë se këtë shqetësim ia ka përcjellë edhe drejtorëve të shkollave të tjera në Lipjan, duke u kërkuar të kenë kujdes se mos ka ndonjë rast të natyrës së tillë edhe në shkollat e tyre.

Sipas Hasanit, ata nuk ka pranuar ndonjë rast tjetër të nxënësve nga Lipjani që e kanë lënduar veten.

“Drejtori ma ka bo me shkrim (shqetësimin), e ka informu Policinë. Policia janë t’u u marrë me atë punë. Sipas drejtorit, më duket kanë qenë tri vajza ose djemë, s’e di të moshës minore. Ndërkohë, atë shqetësimin e drejtorit të Gllogovcit ia kam përcjellë drejtorave tjerë (në Lipjan) edhe iu kam thënë keni kujdes kështu mos ka ndonjë rast. Nuk kam ndodnjë rast tjetër që është paraqitë dikush” – ka thënë Hasani për KALLXO.com, më 31.05.2024.

Lorik Bërbatovci, udhëheqës i shërbimit social në Qendrën për Punë Sociale në Lipjan ka thënë se nxënësit që e kanë lënduar veten janë nën moshën 14-vjeçare dhe se e kanë pasur nga një gërvishtje në pjesën mbi krah, jo në pjesën e brendshme të dorës.

Bërbatovci ka treguar se si njëri prej prindërve kishte dyshuar në bazë të veshjes së fëmijës së tij gjatë kohës së nxehtë, ishte interesuar dhe ia kishte vërejtur gërvishtjen në dorë fëmijës.

Sipas Bërbatovcit, me kërkesë të Policisë ata i kanë intervistuar nxënësit në prani të prindërve dhe kanë kuptuar nga ta se e kishin lënduar veten duke “e imituar” një video (lojë) në “TikTok”.

“Njëri prej prindërve e ka pa që po rrin fëmija i tij me duksa, me diçka edhe pse u kanë koha e nxehtë, ka dyshu, e ka pa një gërivshtje në dorë, e ka pyet çka, është shku në shkollë, pastaj drejtori i shkollës në Polici edhe kështu është marrë vesh. Gjatë bashkëbisedimit me fëmijë e kemi parë që ata e kanë imituar një video që rrjedhë nëpër TikTok, një lojë, është një sfidë diçka” – ka treguar Bërbatovci më 31.05.2024.

Si rezultat i këtyre rasteve, Bërbatovci tha se i kanë këshilluar prindërit që të shtojnë kujdesin ndaj fëmijëve të tyre.

Ai e ka mohuar më 31.05.2024, se kanë pranuar raste të tjera në Qendrën për Punë Sociale në Lipjan të nxënësve që e kanë lënduar veten.

Më tej, sipas drejtorit Rashiti, të tre nxënësit e kanë lënduar vetën në pjesën e poshtme të krahut të majtë.

“Një lloj rrjetizimi me prerje, me mjete të mprehta, në dorën e majtë në të tri rastet, kur po them dora, pjesa e poshtme e krahut është, nuk ka të bëjë me shuplakën e dorës” – ka treguar Rashiti.

Ai tha se besoj që të njëjtit janë nxitur nga një video (lojë) në “TikTok” mirëpo dy nxënës e kanë mohuar se kjo ishte arsyeja.

“Si shkollë po besojmë që ka rrjedhë prej internetit, prej një aplikacioni në internet – Tiktok-ut, po një fëmijë e ka pranu këtë dhe dy të tjerët të klasës shtatë nuk e kanë pranu se është lojë e Tiktok-ut, po si hajgare, si diçka e tillë, ata dy fëmijët kanë dhënë lloj-lloj versioni qoftë psikologes, qoftë drejtorisë së shkollës edhe nuk e di se çfarë versioni kanë dhënë në Qendër për Punë Sociale” – ka shtuar Rashiti.

Duke u bazuar në deklaratën e njërës nxënëse që dyshohet se e ka lënduar veten, Rashiti tha se lëndimet nuk janë bërë në objekt të shkollës.

“(Lëndimin) e kam bërë në shtëpi” – ka thënë në deklaratë nxënësja, sipas Rashitit.

Ai tha se nuk ka informata nëse nxënësit kanë publikuar video në “TikTok” teksa e lëndojnë vetën e tyre.

Prej tre nxënësve të shkollës “17 Shkurti” në Lipjan që dyshohet se kanë lënduar veten, Rashiti tha se një prej tyre psikologia e shkollës e ka referuar të trajtohet nga një psikolog klinik.

“Fillimisht njërin prej rasteve psikologia e ka referu, prindit i ka thënë me trajtu me psikologe klinike, po çfarë, qysh, tek në ndërkohë ka ndodhë, shkolla nuk ka kësi raporte prej prindërve, as prej çfarë ka ndodhë ose çfarë ka referu Qendra për Punë Sociale, nuk na ka kthy asnjë informacion mbrapa” – ka thënë ai.

Rashiti ka treguar se nxënësit janë duke vazhduar mësimin, pasi sipas tij, shenjat e lëndimit të tyre nuk dihen.

“Fëmija janë në shkollë, se shumicën e rasteve nuk dihen as shenjat, se kanë ndodhë kogja moti, janë mbulu gati shenjat” – tha ai.

Drejtori Rashiti ka thënë se mësimdhënësit nuk janë të trajnuar se si t’i trajtojnë dhe të sillen me raste të tilla.

Në të njëjtën ditë që i kanë identifikuar nxënësit, Rashiti tha se ka mbajtur edhe një mbledhje me të gjithë prindërit, të cilëve u është kërkuar t’i kontrollojnë telefonët e fëmijëve të tyre.

“Mbledhje jo veç me arsimtarë, po kam mbajtë mbledhje të përgjithshme me të gjithë prindërit, ka qenë në të njëjtën ditë në mbrëmje, i kemi taku të gjithë prindërit edhe ua kam tërheqë vërejtja për mundësi të tilla edhe me i kontrollu telefonat e fëmijëve në baza ditore ose në bazë të vazhdueshme” – tha ai.

Mirëpo, sipas Rashitit, në shkollën e tyre nxënësve nuk u lejohet t’i përdorin telefonët.

“I kontrollojmë (nxënësit) edhe është për çudi se te na në shkollë telefonat depërtojnë shumë vështirë, jashtëzakonisht vështirë depërtojnë se nuk iu lojmë telefona në shkollë”

“Është praktikë që nxënësit mos ta përdorin telefon, përveç rasteve kur ka aktivitete jashtëkurrikulare” – ka thënë ai.

17 raste të raportuara në Fushë Kosovë

Përveç rastit në Lipjan, më 30.05.2024, janë raportuar 17 raste të nxënëseve të shkollave fillore të mesme të ulët “Mihal Grameno” dhe “Daut Bogujevci” në Fushë Kosovë që i kanë gërvishtur duart e tyre, të nxitur nga një video (lojë) në “Tiktok”.

Sipas drejtorit të Arsimit të Komunës së Fushë Kosovës, Fatlum Berisha, ata kanë identifikuar 17 raste të nxënëseve që i kanë shkaktuar këto plagë vetes pasi janë nxitur nga një video (lojë) që ka qarkulluar në “TikTok”, e ku shihen pamje të gërvishtjes së duarve.

Kur KALLXO.com e ka pyetur Policinë e Kosovës në lidhje me këto raste, ata e kanë konfirmuar se janë të njoftuar, por që nuk kanë ndarë më shumë informata.

“Jemi të njoftuar dhe të gjitha informatat po i trajtojmë në koordinim me institucionet kompetente” – thuhet në përgjigjen e Policisë së Kosovës më 30.05.2024.

Fatlum Berisha, drejtor i Arsimit në Fushë-Kosovë, në një bisedë për KALLXO.com më 30.05.2024, ka thënë se fillimisht më 29.05.2024 janë identifikuar gjashtë raste të nxënëseve të shkollës “Mihal Grameno” që i kanë gërvishtur duart e tyre.

Sipas Berishës, drejtori i shkollës “Mihal Grameno”, më 29.05.2024, e ka njoftuar Policinë e Kosovës, e cila e ka njoftuar më pas Qendrën për Punë Sociale dhe janë ftuar prindërit për intervistimin e nxënëseve në prani të tyre.

Ndërsa rastet e tjera janë zbuluar më 30.05.2024, pasi Berisha u kishte rekomanduar të gjitha shkollave në Fushë-Kosovë që t’i kontrollojnë nxënësit.

Si rezultat i kësaj kontrolle në shkollat e Fushë Kosovës, Berisha thotë se janë zbuluar edhe gjashtë raste në shkollën “Daut Bogujevci” dhe të tjera në shkollën “Mihal Grameno”. Sipas tij, gjithsej 17 raste.

“Dje [29.05.2024] janë identifiku në shkollën “Mihal Grameno” gjashtë raste, ndërsa sot janë identifiku edhe shtatë, sepse në momentin që unë kam marrë informacion dje, unë kam dalë në terren menjëherë dhe sot në mëngjes unë kam rekomandu të gjitha shkollat në komunën e Fushë Kosovës – asnjë fëmijë të mos ta pranojnë në shkollë për pa e kontrollu dhe si rezultat i kontrollës që ka ndodhë sot, prej djeshit janë kanë vetëm gjashtë raste, sot i kemi identifiku 17 raste në përgjithësi” – ka deklaruar Berisha, më 30.05.2024.

Berisha tha se kanë përdorur një praktikë që të mos shkaktojnë panik te nxënësit, duke u thënë atyre se do t’iu kontrollojmë për të parë gjëndjen tuaj higjienike si e keni.

Ai ka shpjeguar se nxënëset këto gërvishtje i kanë në pjesë të duarve, shuplakës së duarve. Sipas Berishës, nxënëset kanë deklaruar se i kanë bërë lëndimet në duar me vetëdije si rezultat i një loje në “TikTok”.

“Gërvishtje të pjesëve të duarve, te pjesa e brendshme e duarve dhe shuplaka në pjesën e sipërme, në momentin që e kanë parë që janë këto gërvishtje të theksume, e kanë njoftuar stacionin policor, gjithashtu Qendrën për Punë Sociale dhe në prani të Qendrës për Punë Sociale dhe Policisë, gjithashtu edhe të prindërve fëmija e kanë pranu që këtë e kanë bërë me vetëdije si rezultat i një loje në “TikTok” që është duke qarkullu” – tha Berisha.

Berisha ka shpjeguar edhe lojën që pretendohet se po qarkullon në “TikTok” dhe në të cilën janë bazuar nxënëset për ta lënduar veten, sipas tij, me idenë që ta ndiejnë dhimbjen duke e nxjerrë atë në sipërfaqe, pra duke i shkaktuar plagë vetes.

“Sipas tyre, janë të shtyrë prej shoqja-shoqes d.m.th., ajo (loja) ekziston, nuk ka lojë që faktikisht e krijojnë këta, po ekziston përmes videove edhe thuhet që dhimbjen që e ke përbrenda nëse e gërvisht veten, dhimta del në sipërfaqe do të thotë janë si ide e këtyre, ne po e dimë që nuk janë të bazuara po ideja është që vjen sipas tyre, për nxjerrjen e dhimtes së brendisë në sipërfaqe” – ka shtuar Berisha.

Drejtori Berisha theksoi se këto raste të lëndimit të vetvetes nga nxënëset nuk kanë ndodhur në objektet shkollore.

Sabri Xhigoli, drejtor në shkollën “Daut Bogujevci” në Fushë Kosovë, ka thënë se në shkollën e tyre janë identifikuar gjashtë raste, prej tyre një nuk është cilësuar nga Policia se ka të bëjë me këto raste, pasi ishte vizatim i nxënëses në dorë.

Më 31.05.2024, KALLXO.com ka kontaktuar me drejtoritë e arsimit në Ferizaj, Prishtinë, Vushtrri, Podujevë, Rahovec e Deçan. Të njëjtit kanë konfirmuar se nuk kanë evidentuar raste të tilla.

Ende nuk ka ndonjë reagim publik nga Ministria e Arsimit në lidhje me këto raste. KALLXO.com ka dërguar pyetje në ministri më 31.05.2024, por nuk ka marrë përgjigje.