Ish Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha dhe Kryetari i PD, Lulzim Basha, gjatë një mbledhje të grupit parlamentar të Partisë Demokratike | Foto: Malton Dibra/LSA
Partia Demokratike e Shqipërisë po Teston Durimin e Amerikës
Kur Partia Demokratike u krijua në vitet 1990, ajo e quajti veten si partia e shpresës që do ta hapte vendin me Perëndimin dhe do të ndihmonte në ndërtimin e demokracisë dhe lirisë për një popull të lodhur nga diktatura komuniste dhe izolimi.
Ishte logjike që aleatët e tyre të huaja më të forta do të ishin Shtetet e Bashkuara. Marrëdhëniet demokratike midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë rifilluan në mars të vitit 1991, pas një pauze 52 vjeçare nga dekada të tëra sundimi komunist.
Simboli më i qartë i kësaj aleance të re ishin vizita në Shqipëri në qershor 1991 nga Sekretari Amerikan i Shtetit, James Baker.
Raportet e medias treguan se 300,000 persona dolën në rrugë të mirëprisnin Baker me një entuziazëm të paprecedent.
Ata cituan gjithashtu se lideri Partisë Demokratike, në atë kohë në opozitë, Sali Berisha, i tha Baker-it: “Shqipëria ka një mendje demokratike, zemër demokratike, por një trup bolshevik” – dhe i kërkoi Shteteve të Bashkuara të ndihmonin në përfundimin e procesit të demokratizimit.
Në mars 1992, demokratët fituan zgjedhjet dhe Berisha u zgjodh president i vendit.
Por koha ka vërtetuar që atëherë se demokracia s’është një detyrë e lehtë dhe se aleancat e huaja mund të ndryshojnë përgjatë rrugës.
Ylli Pata, një analist politik, dhe redaktor i portalit Tesheshi.com, tha për BIRN se gjatë dy dekadave të fundit demokratët shpesh ishin përplasur me diplomatët amerikanë dhe se deri më tani viti 1996 ishte viti më i vështirë për marrëdhënien,
Në zgjedhjet e majit 1996, të cilat për herë të parë opozita socialiste pretendoi se ishin të manipuluara, demokratët nën udhëheqjen e Berishës fituan 122 nga 140 vende në parlament.
“Pas zgjedhjeve, amerikanët i kërkuan Berishës të përsëriste zgjedhjet në të paktën 40 zona elektorale. Kjo kërkesë nuk u mor në konsideratë dhe Berisha refuzoi gjithashtu të priste një diplomat të lartë amerikan, i cili ishte në Shqipëri për t’u marrë me këtë situatë,” rikujton Pata.
Opozita Socialiste ndërkohë bojkotoi parlamentin dhe gjendja politike u bë edhe më e vështirë. Rënia e skemave të piramidave në janar 1997 solli kaos dhe rebelim dhe për pasojë demokratët humbën pushtetin.
Partia u rikthye në pushtet në qershor 2005 – përsëri me Berishën në krye- duke punësuar American BGR për të marrë përsipër platformën e tyre të rikthimit dhe strategjinë elektorale.
Demokratët “u përpoqën t’i zgjidhnin problemet e tyre me administratën e Shteteve të Bashkuara nëpërmjet kompanive të lobimit,” tha Pata.
“Pas vitit 2005, ata rinisën marrëdhëniet normale me Shtetet e Bashkuara, edhe pse gjatë rrugës këto marrëdhënie filluan të vështirësoheshin si rezultat i gabimeve të bëra nga qeveria dhe për shkak të skandaleve,” vazhdoi ai.
Si kryeministër nga viti 2005 deri në vitin 2013, Berisha pati një sërë mosmarrëveshjesh me ambasadorët amerikanë në Tiranë, duke i akuzuar ata se mbështesnin rivalin e tyre, liderin socialist Edi Rama.
Jo të njëjtat përplasje si më parë
Afrim Krasniqi, drejtor i Institutit Shqiptar për Studime Politike, thotë se problemet e sotme midis demokratëve dhe Shteteve të Bashkuara nuk janë njësoj si në vitin 1996 ose si në kohën kur partia qeveriste vendin.
Tashmë në opozitë, e udhëhequr nga Lulzim Basha, paria ka refuzuar një propozim kompromis të sjellë në Tiranë nga Ndihmës Sekretarja Amerikane e Shtetit, Victoria Nuland, që synonte t’i japë fund paketës së reformës në drejtësi.
Por Basha nuk e ka pranuar atë pjesë të marrëveshjes që do t’i siguronte faktorëve ndërkombëtarë, përfshirë ekspertëve amerikanë, një rol aktiv në vlerësimin e emërimeve të reja gjyqësore.
Berisha, tani një deputet i Partisë Demokratike, mbështet qëndrimin e Bashës, duke pohuar se sovraniteti i Shqipërisë do të shkelej nga ky lëshim.
“Në vitin 2016, interesi i politik i Partisë Demokratike duhet të jetë një aleancë më të fortë me Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Europian dhe realizimin e reformës në drejtësi sa më parë që është e mundur,” theksoi Krasniqi.
Ai beson se partia nuk po mendon politikisht tani dhe thotë se mënyra si ajo po vepron ndryshon nga interesat që duhet të ndjekë një parti opozitare.
Ai pohon se politika e partisë mbi reformën në drejtësi po diktohet në mënyrë efikase nga “interesat klienteliste dhe nevojat personale të disa njerëzve për imunitet politik nga hetimet e mundshme penale. Ky interes klientelist për të shpëtuar oligarkinë po dëmton si partinë ashtu edhe vendin,” shprehet ai.
Krasniqi beson gjithashtu se në të gjitha partisë kryesore politike ka një koalicion informal individësh që synojnë ta pengojnë këtë reformë për të ruajtur status quo-n.
Partia rrezikon të paguajë një çmim
Lutfi Dervishi, një analist politik dhe pedagog në Universitetin e Tiranës, tha për BIRN se Partia Demokratike mund “të pësojë pasoja të gjata negative nga refuzimi i bashkëpunimit me diplomacinë amerikane për reformën në drejtësi”.
Ai thotë se parlamenti shqiptar dhe klasa aktuale politike kanë refuzuar për vite me radhë ta reformojnë sistemin gjyqësor, kështu që e vetmja mënyrë për ta bërë këtë edhe më anë të ndihmës së ndërkombëtarëve.
“Pa një prani ndërkombëtare, reforma do të zvarritej pa u realizuar plotësisht,” shprehet ai.
“Qeveria amerikane ka investuar shumë në reformën në drejtësi në Shqipëri, kështu që ndryshimet në qëndrimet (për shembull të demokratëve) nuk të bëjnë një partner të besueshëm,” shton ai.
“Besimi është vlera më e rëndësishme kur vjen puna te miqësia dhe aleancat,” shprehet Dervishi.
Afrim Krasniqi gjithashtu beson se Demokratët mund të humbin shumë duke refuzuar propozimin e përbashkët që vjen nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Europian dhe që përcillet nga një diplomate e lartë amerikane.
“E udhëhequr nga interesat e saj klienteliste, Partia Demokratike ka vendosur gabim të sakrifikojë një tjetër mandat në opozitë vetëm për të ruajtur status quo-n – me shpresën se do të vijnë në pushtet kur qytetarët të jenë lodhur nga mazhoranca aktuale,” përfundon ai.
