Fëmijët e Emigrantëve në Serbi po Hasin Pengesa në Shkollë

Disa qindra fëmijë emigrantë duhet të regjistrohen në shkolla në Serbi këtë muaj, por pritjet e tyre ndryshojnë dhe çështjet e diskriminimit ekzistojnë ende.

Në një klasë në periferi të Borçës në Beograd, 12 fëmijë ulen në një klasë të gjuhës serbe.

Por ajo që ndodh në këtë mëngjes shtatori është një kakofoni e gjuhëve, lëshohen fjalë në farsi, pashto, anglisht, frëngjisht, madje edhe në gjermanisht.

Ky grup i djemve dhe vajzave që flasin në gjuhë të ndryshme janë të gjithë emigrantë nga Afganistani, të ulur në një shkollë serbe për herë të parë.

Fjalët në tabelë para tyre shprehin fjalët serbe për “ditët”, “muajt” dhe “stinët” pranë përkthimeve të tyre në farsi ose në persisht.

“Unë tashmë mund të shkruaj shkronjat cirilike serbe. I kam mësuar në një kamp refugjatësh gjatë verës”, thotë Farisa, 12 vjeçare.

Shkolla “Jovan Ristiq” në Borça është një nga 47 shkollat ​​në 17 komuna në Serbi, të cilat sipas Komisionit Serb të Refugjatëve do të regjistrojnë gjithsej 645 fëmijë nga qendrat e azilit këtë vit shkollor.

Derisa disa nga këta fëmijë tashmë ndjekin mësimet, të tjerët do të vazhdojnë të regjistrohen deri në fund të muajit.

Farisa do të kalojë dy javët e para në klasë me 11 djem dhe vajza nga kampi i refugjatëve.

Pas kësaj, dy ose tre fëmijë emigrantë do të vendosen në klasa të zakonshme së bashku me fëmijët e tjerë serbë.

Megjithëse e trembur, Farisa, e cila kaloi tetë muajt e fundit në një kamp në periferi të Krnjaçës në Beograd, thotë se shpreson të ndjekë mësimet me fëmijët e tjerë serbë sa më shpejt që të jetë e mundur. Ajo dëshiron t’i njohë ata dhe ta përmirësojë serbishten e saj.

Kjo është mundësia e saj e parë për të marrë arsimim. Familja e saj jetonte në rajonet kufitare të Afganistanit, ku forcat islamike talebane ishin aktive.

Edhe pse ajo duhet të kishte qenë në shkollë për pesë vjet tashmë, ajo asnjëherë nuk kishte qenë në shkollë, sepse talebanët kishin mbyllur të gjitha shkollat ​​në zonën e saj.

“Gjysmë viti kam qenë në shtëpi, duke dëgjuar mësimet në radio. Babai im më ka mësuar edhe pak matematikë në rrugën tonë për në Serbi, por kjo nuk është e mjaftueshme”, thotë ajo. [Ata u larguan nga Afganistani dy vjet më parë.]

“Tani, për herë të parë, kam libra dhe një çantë dhe jam bërë nxënëse”, shton Farisa.

Këtë vit, për herë të parë, shteti serb ka përgatitur plane zyrtare për të edukuar fëmijët e emigrantëve dhe për të trajnuar stafin e shkollës speciale për t’i trajtuar ata.

Ndërsa shumica e shkollave i mirëpresin këta fëmijë dhe mësuesit janë të gatshëm të punojnë me ta, jo të gjithë janë të kënaqur.

Në qytetin veriperëndimor Sid, prindërit protestuan në fillim të shtatorit kundër dërgimit të fëmijëve të tyre në shkollë me fëmijët nga qendrat e azilit.

Shkollat ​​e tjera ende ndihen të papërgatitura për të akomoduar dhe punuar me nxënësit emigrantë.

Probleme gjithashtu dolën në vitin e fundit shkollor, kur rreth 200 fëmijë emigrantë ndoqën shkollat ​​në Serbi.

Problemet përfshinin pretendime për diskriminim ose ankesa për distancat e gjata mes kampeve dhe shkollave.

Një numër i fëmijëve që u regjistruan vitin e kaluar u larguan, si rezultat i kësaj.

Një sfidë e re për Serbinë

Fëmijët e azilkërkuesve kanë të drejtën e arsimimit të lirë në bazë të ligjeve të Serbisë mbi arsimin dhe azilin dhe sipas Konventës së Gjenevës.

Por është një çështje e re për Serbinë. Refugjatët dhe emigrantët më parë kanë kaluar shpejt përmes Serbisë në rrugën e tyre drejt vendeve të BE-s[.

Megjithatë, pasi qeveritë përgjatë të ashtuquajturës Rruga e Ballkanit Perëndimor e mbyllën atë në vitin 2015, disa emigrantë kanë ngecur në Serbi së bashku me fëmijët e tyre.

“Që nga marsi, refugjatët në Serbi kanë kaluar mesatarisht tetë muaj këtu derisa të vazhdojnë më tutje, prandaj arsimi është në interesin më të mirë të fëmijëve sipas të gjitha konventave ndërkombëtare”, tha për BIRN, Ivan Mishkoviq, zëdhënës i Komisionit Serb për Refugjatët.

Vitin e kaluar, sipas UNICEF-it, vetëm rreth 200 fëmijë emigrantë në moshë shkollore në Serbi morën pjesë në shkollë.

Regjistrimi u bë vetëm me nismën e aktivistëve, shkollave ose vetë prindërve.

Shkolla fillore e Farisës në Borça ishte ndër të parat që pranoi fëmijët refugjatë për vitin e fundit shkollor.

Rreth 20 nxënës pastaj morën pjesë në mënyrë sporadike nëpër klasa. Mësuesit dhe psikologët në shkollë me iniciativën e tyre hartuan një plan dhe një program për edukimin e tyre.

“Fëmijët e refugjatëve po e kalojnë fëmijërinë e tyre në kampet e refugjatëve, kështu që një arsimim i vërtetë është pothuajse i pamundur për ta”, thotë drejtoresha e shkollës, Mileta Coroviq.

“Për ta, nuk është kaq e rëndësishme të mësohet gramatika serbe e matematika. Gjëja më e rëndësishme është të largohen nga kampi, të ndryshojnë mjedisin dhe të kalojnë kohë me kolegët e tyre nga vendi ynë “, thotë Coroviq.

Këtë vit, megjithatë, Ministria e Arsimit të Serbisë mori mbështetje financiare dhe logjistike nga BE-ja dhe organizoi regjistrimin e fëmijëve të emigrantëve në shkolla në nëntë qytete.

Në të gjitha kampet janë shpërndarë broshura për regjistrimin e nxënësve në gjuhën farsi, urdu, arabisht, anglisht dhe pashto, duke informuar prindërit dhe fëmijët rreth mundësive të ofruara.

Rreth 500 mësues iu nënshtruan trajnimeve në gusht për të ndihmuar fëmijët të përshtaten.

“Për të gjithë ne, regjistrimi i refugjatëve në shkolla është një risi”, thotë Miskoviq, komisariati i të cilit është përgjegjës për organizimin e transportit të fëmijëve dhe shpërndarjen e ushqimeve të lehta.

Viti i ri shkollor, problemet e vjetra

Kur Hamida Hussaini, një nënë e dy vajzave, arriti në Serbi nga Afganistani nëpërmjet rrugës ballkanike dhjetorin e kaluar, ajo e pa se nuk mund të kalonte në Hungari siç kishte pritur.

Që kur u mbyll rruga e Ballkanit, Hungaria ka forcuar kontrollet e saj kufitare për të ndaluar kalimet e paligjshme, pavarësisht ankesave ndërkombëtare për trajtimin brutal të atyre që kapen në mënyrë ilegale në vend.

Kontrollet më rigoroze në Hungari lanë mijëra emigrantë në anën tjetër të kufirit në Serbi, duke pritur të vazhdojnë udhëtimin e tyre.

Hussaini, burri dhe vajzat e saj, u vendosën në një kamp refugjatësh në Bogovadja, një fshat në Serbinë Qendrore.

Që atëherë ka kërkuar azil në Serbi. Në mars, vajza e saj më e madhe u përpoq të regjistrohej në Shkollën Fillore “Mile Dubljeviq”, vetëm dhjetë minuta në këmbë nga kampi.

Ajo është nëntë vjeçe dhe duhet të jetë në klasën e tretë tashmë, por ende nuk ka kaluar një ditë të vetme në klasë.

Hamida tha se një përgjigje armiqësore nga shkolla shpejt e ndali atë plan.

“Shkolla në Bogovadja na tha se ne jemi refugjatë dhe se ata nuk mund t’i vënë fëmijët tanë me të tjerët”, tha Hamida.

Vajza e saj mbeti deri në fund të verës në kamp, ​​së bashku me 102 vajza dhe djem të tjerë, 74 prej të cilëve janë të moshës shkollore, sipas Komisionerit të Serbisë për Refugjatët.

“Çdo ditë e pashë vajzën time të mërzitur dhe unë u shqetësova se vajza ime e vogël, e cila është vetëm pesë vjeçe, kurrë nuk do të arsimohet”, thotë Hamida.

Mikja e saj nga kampi, Mina Jakubi, nëna e tre djemve, gjithashtu mbërriti me familjen e saj nga Afganistani. Ajo ka qenë në kampin e refugjatëve Bogovadja për një vit.

Ajo ka të njëjtin problem. “Djemtë e mi janë 10, 12 dhe 15 vjeç. Por në shkurt, ata më thanë se nuk mund t’i regjistroj [në shkollë] sepse nuk e njohin gjuhën serbe”, thotë Mina.

“Por nëse ata do të kishin mësuar vetëm një fjalë serbe në ditë, ata do të flisnin rrjedhshëm deri tani. Ne i sollëm ata në Europë për të mësuar kulturën europiane dhe ata janë të përjashtuar plotësisht!”

Nevenka Jeftiq, drejtoresha e shkollës, tha për BIRN se ajo e dinte se Serbia është e detyruar të ofrojë arsim fillor për të gjithë fëmijët, duke përfshirë edhe azilkërkuesit.

Megjithatë, ajo tha se fëmijët refugjatë nuk mund të ndiqnin mësimet vitin e kaluar, pasi ajo nuk dinte si t’i integronte ata.

“Ne nuk i regjistruam fëmijët e refugjatëve në shkollë vitin e kaluar. Ne thjesht nuk mund ta përballonim”, thotë Jeftiq.

“Ata nuk dinin aspak serbisht, dhe disa nuk flisnin anglisht,… Kjo është arsyeja pse nuk i regjistruam ata”

Ministria e Arsimit tha për BIRN se vitin e kaluar ata nuk i regjistruan fëmijët e refugjatëve në shkollë në Bogovadë, sepse shkolla “kërkoi më shumë përgatitje nga të tjerët sepse kishte më shumë fëmijë refugjatë sesa kishte fëmijë në familje që shkonin në shkollë”.

“Prindërit e fëmijëve lokalë në atë shkollë ishin të shqetësuar për incidentet që kishin ndodhur në vitet e mëparshme”, thuhet në përgjigjigjen e ministrisë.

“Kishte një fluks të madh refugjatësh që nuk ishin të vendosur në mënyrë adekuate në qendër në Bogovadë. Një numër i madh i të rriturve në ato vite jetonin jashtë qendrës, pa vend të caktuar qëndrimi. Ata [vendasit] ishin të shqetësuar për sigurinë e fëmijëve të tyre”

Prindërit në Sid gjithashtu ngritën çështjen rreth përfshirjes së fëmijëve të refugjatëve në shkollat ​​lokale. Komuna veriore gjithashtu ka një qendër azili.

Rreth 200 prindër në fshatin Visnjicevac organizuan një protestë më 11 shtator, duke thënë se nuk donin që fëmijët e tyre të ndanin klasat me emigrantët.

Prindërit thanë për televizionin rajonal N1 se nuk ishin racistë, por se shqetësoheshin për sigurinë e fëmijëve të tyre.

“Problemi është që ju nuk mund t’i prekni ata [fëmijët emigrantë]; ju nuk mund t’i shikoni ata, ju nuk mund ta ngrini dorën ose madje as t’u tregoni gishtin atyre”, tha një grua protestuese për televizionin N1, duke përsëritur thashethemet rreth rregullave që supozohet se zbatoheshin pasi fëmijët e tyre filluan t’i ndanin klasët me fëmijët e emigrantëve.

Gazeta ditore serbe “Danas” raportoi më 22 shtator se një shkollë në këtë komunë nuk do të regjistrojë fëmijët e emigrantëve.

Shkolla shpjegoi se vendimi nuk u bë për shkak të protestave nga prindërit, por për shkak të kostove financiare, duke thënë se nuk kishte kosto efikase për të organizuar transportin në shkollë vetëm për dhjetë nxënës refugjatë.

Në Bogovadë, si drejtori Jevtiq edhe Ministria e Arsimit thanë se fëmijët nga kampi i refugjatëve do të shkonin në shkollë këtë shtator.

“Nuk e di se si do të shkojnë të gjithë … Unë duhet t’i dërgoj mësuesit në një seminar përgatitor dhe pastaj do të vendosim për lëvizjet”, tha Jevtiq në fillim të muajit shtator për BIRN.

Ndërsa në ditët e para të vitit shkollor vetëm dy vajza, të cilat flasin gjuhën serbe, ishin regjistruar atje, deri në mes të shtatorit, 15 fëmijë të emigrantëve po ndiqnin shkollën.

Drejtori tha për BIRN se kishte pasur më shumë kërkesa, por disa e kishin “braktisur”.

I vendosur me fëmijë të tjerë të margjinalizuar

Çështje të fëmijëve të emigrantëve që regjistrohen në shkollë, por pastaj heqin dorë u shfaqën vitin e kaluar.

“Për shkak të një numri problemesh, vetëm 200 prej tyre filluan [shkollën] dhe shumica e tyre pastaj u dorëzuan”, tha Rados Djuroviq, drejtor i Qendrës së Azilit, i cili ka punuar për regjistrimin e fëmijëve të refugjatëve në shkolla në Serbi që nga viti 2012.

Ministria e Arsimit ka caktuar shumicën e nxënësve emigrantë që kanë shkuar në shkollë vitin e kaluar, 73 nga 200, në “Branko Pesiq”, një shkollë speciale e arsimit të të rriturve në lagjen Zemun të Beogradit.

Shkolla ra dakord të regjistrojë 20 studentë dhe kur disa prej tyre braktisën shkollën, ose u larguan nga Serbia, u regjistrua një grup i ri.

Ndërsa shkollat ​​e arsimit të të rriturve normalisht regjistrojnë vetëm fëmijë më të mëdhenj se 15 vjeç, në faqen e internetit të shkollës thuhet se disa që ndjekin shkollën janë nën moshën 15 vjeç, me miratimin e Ministrisë së Arsimit dhe Sporteve.

Rreth 80 për qind e nxënësve në “Branko Pesiq” janë romë, anëtarë të një pakice që tashmë përballet me diskriminim rutinor në Serbi.

Kur BIRN vizitoi shkollën në gusht, disa ditë para fillimit të vitit të ri shkollor, drejtori Nenad Ciriq tha se pothuajse të gjithë nxënësit e tij ishin fëmijë të familjeve rome që jetonin në vendbanime të zymta, ose ishin fëmijë të cilët ishin detyruar të largoheshin rregullisht nga shkolla sepse kishin probleme pas mësimit.

“Këta janë fëmijë nga margjinat e shoqërisë”, tha Ciriq. “Askush nuk erdhi në këtë shkollë sepse jeta e tyre ishte e lehtë. Mësimi shpesh është paksa më i vështirë për ta”.

Shumica e nxënësve emigrantë që ndjekin shkollën e Zemunit ishin nga kampi i refugjatëve në Krnjaca, rreth 18 kilometra nga shkolla. Shumica e tyre mbërritën në Serbi pa prindër.

Sulimankhail, një afgan 17 vjeçar i cili erdhi vetëm në Beograd dhe jeton në Krnjaca për nëntë muaj, shpreson të shkojë në kolegj një ditë.

Ai u shpërngul nga Afganistani në Pakistan kur ishte shtatë vjeç, pasi babai i tij u vra dhe më pas, me refugjatë të tjerë, erdhi në Europë.

“E di që kjo nuk është një shkollë e rregullt, është për fëmijët që kanë probleme me arsimin, por unë do të qëndroj”, tha Sulimankhail.

“Është më mirë sesa të ulem në një kamp çdo ditë dhe të mendoj se nuk kam asgjë”, tha ai.

“Do të thotë shumë për mua të mësoj gjuhën serbe, që të mund të gjej një punë sa më shpejt të jetë e mundur, të paktën me kohë të pjesshme. Gjithashtu dua ta përmirësoj anglishten time”.

Gjuroviq, nga Qendra e Azilit, thotë se regjistrimi i fëmijëve të refugjatëve në shkolla që kryesisht edukojnë fëmijët nga komunitetet tashmë të margjinalizuara krijon një mjedis të mbyllur.

“Në shkollën në Zemun ne po krijojmë një geto për fëmijët që nuk mund të ndjekin mësimet”, tha Gjuroviq.

“Përveç fëmijëve romë që tashmë janë diskriminuar, e njëjta gjë ndodh edhe me fëmijët refugjatë.Vitin e kaluar ata ndjeheshin të njëjtë si në kamp, të mbyllur, ata nuk kishin ndonjë kontakt me mjedisin lokal dhe shumë prej tyre hoqën dorë”, tha ai.

Por ministria tha për BIRN se e hodhi poshtë këtë pohim. Shkollat ​​në Serbi “nuk veçojnë, ato janë gjithëpërfshirëse”, tha ministria.

Ministria deklaroi se shkolla “Branko Pesiq” ishte “sensibilizuar për punën me fëmijët nga kategoritë e cenueshme” dhe se kishte hasur shumë entuziazëm në mesin e stafit të shkollës.

“Ne kemi vërejtur se disa grupe janë më të ndjeshme dhe në përputhje me rrethanat, disa fëmijë qëndrojnë më gjatë në këto shkolla. Sistemi ynë arsimor lufton kundër çdo lloj diskriminimi”, shkroi ministria.

Entuziazmi dhe besimi në vlerën e arsimit janë me të vërtetë të dukshme në shkollë.

Ndërsa disa shkolla që regjistrojnë fëmijët këtë vit kanë përkthyes, Ljiljana Panjkoviq, një mësuese e gjuhës serbe, punoi me nxënësit e saj vitin e kaluar pa përkthyes. “Ne komunikuam me lehtësi, edhe pse nuk kemi përkthyes”, tha ajo.

“Ishte e mjaftueshme që një nxënës ta njihte anglishten dhe unë mund të jepja mësim. Nëse ata nuk e dinin, mund të përdornim ‘google translate’. Njohuria është e dobishme për ta dhe ata janë shumë mirënjohës”, shtoi ajo.

Drejtori i shkollës Ciriq thotë se mësuesit në shkollat ​​e tjera shpesh kanë frikë se fëmijët e refugjatëve do të jenë shkatërrues, por frika e tillë është e ekzagjeruar.

“Këta fëmijë mund të mësojnë gjuhën serbe brenda një muaji dhe ata mund të bëjnë shumë për veten e tyre në vendin tonë, nëse vendosin të qëndrojnë ose nëse u duhet të qëndrojnë”, përfundoi ai.